Code faan sidj Freistoot (Prowins) uunluke

{{Fering}}

[[Datei:Free_State_in_South_Africa.svg|thumb|Det '''Freistoot Prowins''' uun Süüdaafrika]]

Det '''Freistoot Prowins''' (üüb [[Ingels]]: ''Free State Province'', üüb [[Sesotho]]: ''Freistata'', üüb [[Afrikaans]]: ''Vrystaat Provinsie'') as ian faan dön njüügen prowinsen faan [[Süüdaafrika]]. At prowins leit amanbi uun a maden faan't lun. Uun a nuurd leit det [[Gauteng (Prowins)|Gauteng Prowins]], uun a nuurduast det [[Mpumalanga (Prowins)|Mpumalanga Prowins]], uun a uast det [[KwaZulu-Natal|KwaZulu-Natal Prowins]], uun a süüduast [[Lesotho]], uun a süüd det [[Uastkap (Prowins)|Uastkap Prowins]], uun a waast det [[Nuurdkap (Prowins)|Nuurdkap Prowins]] an uun a nuurdwaast det [[Nuurdwaast (Prowins uun Süüdaafrika)|Nuurdwaast Prowins]]. Det hee 2.745.590 lidj (2011)<ref>[http://citypopulation.de/SouthAfrica-UA.html ''South Africa: Provinces and Major Urban Areas'', citypopulation.de]</ref>. At hoodsteed faan’t prowins as [[Bloemfontein]].

==Geografii==
At prowins leit twesken dön [[Oranje Struum|Oranje]] an [[Vaal Struum|Vaal]] struumer. Det leit üüb at huuchveld, det grat huuch flaaklun, diarüüb en grat dial faan't banenlun uun Süüdaafrika leit. Uun a waast faan a Freistoot as't lun fleek an hee det ei föl buumer of öler plaanten, man at auerbliiwsel faan't prowins hee ütjdeenet greden. At jaft tau skööl faan berger tu a grens mä Lesotho, a [[Witteberger]] an a [[Rooiberger]]. Uun a Rooiberger leit det iansig Natschunaalpark uun't prowins, de [[Golden Gate Huuchlun Natschunaalpark]].

===Diarten===
* Uun a süüd faan't prowins san [[Witjstörtgnu|witjstört gnuus]] (''Connochaetes gnou'') an [[Springbok|springboken]] (''Antidorcas'') tu finjen. 
* Uun a nuurd faan't prowins san [[kudus]], [[Süüdaafrikoons küantiloop|Süüdaafrikoons küantiloopen]] (''Alcelaphus caama''), [[Nööshurner|süüdelk witj nööshurner]] (''Ceratotherium simum simum'') an [[Afrikoonsk büfler|büfler]] tu finjen. 
* Uun det [[Soetdoring Natüürreserwaat]] nai bi [[Bloemfontein]] san [[Wil kaat|wilj kaater]], [[Witjstörtgnu|witjstört gnuus]] (''Connochaetes gnou''), [[seebras]], [[eelenantiloopen]] (''Taurotragus oryx''), [[Nööshurner|witj nööshurner]] an [[wilj hünjer]] tu finjen. 

===Steeden===
{{Positionskarte+| Südafrika Freistaat (Provinz) | width=450 | float=right | maptype=relief | caption=Koord faan det '''Freistoot Prowins''' | places=
 {{Positionskarte~ | Südafrika Freistaat (Provinz) | position=2 | lat=29/07/11/S | long=26/13/30/O | region=ZA | label='''[[Bloemfontein]]'''}}
 {{Positionskarte~ | Südafrika Freistaat (Provinz) | position=9 | lat=27/58/59/S | long=26/43/15/O | region=ZA | label=<small>[[Welkom]]</small>}}
 {{Positionskarte~ | Südafrika Freistaat (Provinz) | position=7 | lat=29/13//S | long=26/43//O | region=ZA | label=<small>[[Botshabelo]]</small>}}
 {{Positionskarte~ | Südafrika Freistaat (Provinz) | position=9 | lat=26/48/51/S | long=27/49/43/O | region=ZA | label=<small>[[Sasolburg]]</small>}}
 {{Positionskarte~ | Südafrika Freistaat (Provinz) | position=3 | lat=27/39/48/S | long=27/13/56/O | region=ZA | label=<small>[[Kroonstad]]</small>}}
 {{Positionskarte~ | Südafrika Freistaat (Provinz) | position=3 | lat=28/14//S | long=28/18//O | region=ZA | label=<small>[[Bethlehem (Süüdaafrika)|Bethlehem]]</small>}}
 {{Positionskarte~ | Südafrika Freistaat (Provinz) | position=3 | lat=28/06/23/S | long=26/51/44/O | region=ZA | label=<small>[[Virginia (Süüdaafrika)|Virginia]]</small>}}
 {{Positionskarte~ | Südafrika Freistaat (Provinz) | position=3 | lat=27/52//S | long=26/41//O | region=ZA | label=<small>[[Odendaalsrus]]</small>}}
 {{Positionskarte~ | Südafrika Freistaat (Provinz) | position=3 | lat=29/12//S | long=26/50//O | region=ZA | label=<small>[[Thaba Nchu]]</small>}}
 {{Positionskarte~ | Südafrika Freistaat (Provinz) | position=3 | lat=28/32//S | long=28/49//O | region=ZA | label=<small>[[Phuthaditjhaba]]</small>}}

 {{Positionskarte~| Y=65 | X=70 | position=6 | label=[[Lesotho|<span style="color:#646464">'''LESOTHO'''</span>]]}}
}}

Dön tjiin gratst steeden uun't prowins san:
{| class="wikitable"
|-
! # !! Steed !! Lidj (2011)<ref>[http://citypopulation.de/en/southafrica/cities/ ''South Africa: Provinces and Major Urban Areas'', citypopulation.de]</ref>
|-
| 1 || [[Bloemfontein]] || 464.591
|-
| 2 || [[Welkom]] || 211.014
|-
| 3 || [[Botshabelo]] || 181.712
|-
| 4 || [[Sasolburg]] || 113.368
|-
| 5 || [[Kroonstad]] || 97.780
|-
| 6 || [[Bethlehem (Süüdaafrika)|Bethlehem]] || 76.015
|-
| 7 || [[Virginia (Süüdaafrika)|Virginia]] || 66.208
|-
| 8 || [[Odendaalsrus]] || 63.743
|-
| 9 || [[Thaba Nchu]] || 60.696
|-
| 10 || [[Phuthaditjhaba]] || 56.251
|}

===Iindialing faan Ferwalting===
[[Datei:Map_of_the_Free_State_with_districts_labelled_(2011).svg|thumb|Munisipaliteeten faan det '''Freistoot Prowins''']]

At prowins hee ian steed-munisipaliteet ([[Mangaung (Steed-Munisipaliteet)|Mangaung]]) an fjauer distrikt-munisipaliteeten:
* [[Fezile Dabi (Distrikt-Munisipaliteet)|Fezile Dabi]] (Hoodsteed: [[Sasolburg]])
* [[Lejweleputswa (Distrikt-Munisipaliteet)|Lejweleputswa]] (Hoodsteed: [[Welkom]])
* [[Thabo Mofutsanyana (Distrikt-Munisipaliteet)|Thabo Mofutsanyana]] (Hoodsteed: [[Phuthaditjhaba]])
* [[Xhariep (Distrikt-Munisipaliteet)|Xhariep]] (Hoodsteed: [[Trompsburg]])

==Befölkring==
Det letst folksteeling wiar uun't juar 2011. Efter a resultooten hee't prowins 2.745.590 lidj: 1.416.623 faan a lidj san wüfhööd an 1.328.967 san karmen<ref>[http://citypopulation.de/en/southafrica/admin/4__free_state/ ''Free State: Province in South Africa'', citypopulation.de]</ref>.

===Spriiken===
[[Datei:Free State 2001 dominant language map.svg|mini|Ferdialing faan a Spriiken uun a Freistoot (Folksteeling 2001):
<div style="column-width:8em">
{{Farblegende|#8dd3c7|[[Afrikaans]]}}
{{Farblegende|#ffffb3|[[Ingels]]}}
{{Farblegende|#fb8072|[[isiXhosa]]}}
{{Farblegende|#80b1d3|[[isiZulu]]}}
{{Farblegende|#b3de69|[[Sesotho]]}}
{{Farblegende|#fccde5|[[Setswana]]}}</div>
{{Farblegende|#d0d0d0|Nian spriik hee en grat taal}}]]

Efter't folksteeling uun't juar 2001, 64,4 % faan a lidj uun't prowins snaaket [[Sotho (Spriik)|Sotho]] (''Sesotho''), 11,9 % [[Afrikaans]], 9,1 % [[Xhosa (Spriik)|Xhosa]] (''IsiXhosa''), 6,8 % [[Tswana (Spriik)|Tswana]] (''Setswana''), 5,1 % [[Zulu (Spriik)|Zulu]] (''IsiZulu''), 1,4 % [[Ingels]] an 0,4 % [[Süüd-Ndebele]]<ref>{{Webarchiv | url=http://www.info.gov.za/otherdocs/2003/census01brief.pdf | wayback=20120518195246 | text=Folksteeling faan 2001 (Resultoot üüs pdf; 624&nbsp;kB)}}, s. 16.</ref>. Efter det letst folksteeling, uun't juar 2011, snaaket 64,2 % faan a lidj Sotho (↓ 0,2 %), 12,7 % Afrikaans (↑ 0,8 %), 7,5 % Xhosa (↓ 1,6 %), 5,2 % Tswana (↓ 1,6 %), 4,4 % Zulu (↓ 0,7 %), 2,9 % Ingels (↑ 1,5 %) an 0,4 % Süüd-Ndebele<ref>[http://www.statssa.gov.za/census/census_2011/census_products/Census_2011_Census_in_brief.pdf Statistics South Africa (2011), ''Census 2011: Census in Brief'', s. 25]</ref>.

==Histoore==
At prowins wurd 1994 grünlaanjen, üüs det [[Oranje-Freistoot (Prowins)|Oranje-Freistoot Prowins]] mä a ''[[Bantustan|bantustan]]'' [[QwaQwa]] an dial faan't ''bantustan'' [[Bophuthatswana]] tuplaanjen wurd.

==Politiik==
[[Datei:Free State Provincial Legislature 2019.svg|thumb|left|Ferdialing faan a Sitsen uun't Parlament faan a Freistoot sant 2019:<div style="column-width:8em">{{Farblegende|#33a02c|ANC (19)}}{{Farblegende|#1f78b4|DA (6)}}{{Farblegende|#8B0000|EFF (4)}}{{Farblegende|#ff7f00|VF+ (1)}}</div>]]

Det ''Free State Provincial Legislature'' as at parlament faan't prowins. Det weelet at kabinet an a premier-minister faan't prowins faan't partei of koalitschuun, wat dön miast lasmaaten uun't parlament hee. A premier-minister faan't prowins sant 2018 as [[Sisi Ntombela]] faan det ''African National Congress'' (ANC). Det ANC as sant 1994 det starkst partei uun't parlament.

Dön ual premier-ministern san: [[Ace Magashule]] (2009-2018), [[Beatrice Marshoff]] (2004-2009), [[Winkie Direko]] (1999-2004), [[Ivy Matsepe-Casaburri]] (1996-2004), [[Mosiuoa Lekota]] (1994-1996).

==Wiartskap==
At prowins hed uun't juar 2016 en [[BIP]] faan 217.849 miljuunen [[Süüdaafrikoons Rand|Rand]], wat 5 % faan't BIP faan [[Süüdaafrika]] as<ref>[http://www.statssa.gov.za/?page_id=735&id=1&paged=2 Stats SA, ''Provincial GDP Figures'']</ref>. A berigbau as en wichtig industrii uun't prowins: [[gul]], [[diamant|diamanten]] an [[kööl]] wurd ufbaut. At lunwiartskap as uk en wichtig sektoor faan't wiartskap.

==Kwelen==
<references/>

{{Prowinsen faan Süüdaafrika}}

[[Kategorie:Prowins uun Süüdaafrika]]
[[Kategorie:Freistoot (Prowins)| ]]