Code faan sidj Wyker Dampskeepen-Reederii Föör-Aamrem uunluke

{{sölring}}
{| class="wikitable float-right"
|- class="hintergrundfarbe2"
! colspan="2" | Wyker Dampskeepen-Reederii
|-
| colspan="2" align=center | [[Datei:WDR-Logo.svg|250px|Teeken fan di Reederii]]
|-
| Kuurt Noom   || W.D.R. <br><small>Wyker Dampfschiffs-Reederei Föhr-Amrum</small>
|-
| Rochtsforem   || GmbH<small><br>(Selskep me bisketen Boksen)</small>
|-
| Grünet || 1885
|-
| Grünet ön || [[Wyk]]
|-
| Hauptkontoor    || [[Wyk]] üp Föör
|-
| Ön't Nat   || http://www.faehre.de/
|-
| Fuarseter|| Axel Meynköhn
|-
| Aarberers|| 170
|-
| Jil omset   || 27,55 Miljoonen € (2012)
|-
| Bruarwening  || Skepsfaarten me Pasajiiri en Autos,<br />Busforkiir üp Föör
|}

Di '''Wyker Dampskeepen-Reederii''' (W.D.R.) es en Forkiirsselskep, wat twesken Daagibel, Wyk en Witdün faart sa üs uk fan Witdün aur Hoogi en Lüngnöös hentö Schüttsiel. Üp Föör en Aamrem heer jü uk di Busforkiir.

==Histoorii==
===Jer Tiren===
Di W.D.R. waar 1885 üs "Wyker Rhederei-Gesellschaft" grünet<ref>{{Cite web öömrang |title=Birocht fan di W.D.R. aur't Bigening |url=http://www.faehre.de/unternehmen/geschichte/gruendungszeit.html |accessdate=2013-03-16 |archivedate=2013-02-07 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130207034733/http://www.faehre.de/unternehmen/geschichte/gruendungszeit.html }}</ref>. Aur di jest Jaaren wiar bluat Pasajiirskeepen önerwai, aurdat Faarten hentö't Fastlön' en Aamrem üs "Lüstfaarten" önsen waar.<br>
Di Mensken üp di Ailönen her jaar Hofstairen en kür jam fuar't Miis salev forsörigi. Diirter waar al leenger me Skep hentö't Fastlön braacht.<br>
Ön di jest Tir her di W.D.R. jit Konkurenz fan üđer Reederiine, man des gin hiilendal iin ön di nii Dampskeepen-Selskep āp.

Di Bidüüting üs Forkiirsmerel en Forsöriger fan di Ailönen Föör en Aamrem bigenti me di jest Smeelspöör-Baan fan Naibel naa Daagibel laangsem tö wuksi. Wan des Baan üp Normālspöör ütbecht waar (1924/25), giar dit förter.<br>
Dit jest Skep, wat uk Wainer menem kür, wiar di ''Nordfriesland'' fan 1927. Ön't Jaar 1932 waar 32 Autos menomen. Em skel höm dit man uk ek sa iinfach fuarstel, hur'ling tö des Tir üp Skep köört waar.<ref>{{Cite web öömrang |title=Birocht bi di W.D.R. me Skeltern fan 1954 |url=http://www.faehre.de/unternehmen/geschichte/1920-1960.html |accessdate=2013-03-16 |archivedate=2013-02-07 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130207044951/http://www.faehre.de/unternehmen/geschichte/1920-1960.html }}</ref><br>

===Trinjom di Taust Wārelkrich===
Di Natsonālsotsjalisten her ön di dörtiger Jaaren fuar en bech Demi hentö di nuurđfriisk Ailönen, aurdat ja taacht, dat ja des fuar jaar Militeer brük kür. Diarfan es man nönt uuren, aurdat di [[Taust Warelkrich|taust Wārelkrich]] ütbreek. Wan dit slaaget her, wiar't me di W.D.R. bal fuarbi wesen.<br>
Ön di Krich waar uk Skeepen bisjoten. Üs di "[[Kapitäne Christiansen]]" raaket waar (1944), blef 11 Mensken duar.<br>
Eeđer di Krich kām masi Liren fan't Fastlön me Skep hentö Föör,dit green Buernailön, om diar wat tö iit tö fo. Eeđer 1948 en di Reform fan't Jil waar di Tiren weđer wat lechter.

===Eeđer di Krich===
Di W.D.R. wiar uk twesken Föör en Heliglön' önerwai, en des wiar noch eeđer di Krich ek sa iinfach, aurdat Heliglön jaa fan di Engelönsken biset wiar. Fan 1952 ön giar't uk diar weđer beeter.

1954 waar al 2000 Autos transportieret. Ön di 30. Juuni 1962 waar dit jest Ro-Ro-Skep ön di Gang braacht, di ''Pidder Lüng''. Des [[Föriskep]] wiar 41,60 m lüng en kür 200 Pasajiire en 36 Wainer me langs fo. Aur di söstiger Jaaren waar aliweegen nii Skeepen koopet en üp Wai braacht. Uk ön di Söstigern waar di Busforkiir üp Föör aurnomen.

1971 fusioniareti di W.D,R. me di [[ASAG]], di Aamringer Skepsfaarts AG. Des her 1905 bigent en faar langs di Haligen hentö Bongsiel<ref>Di Hauke-Haien-Koog wiar jaa jit ek becht uuren, leeterhen giar't da aur Hoogi en Lüngnöös hentö Schüttsiel</ref>. Di ASAG her 1968 di "Amrum" koopet, wat 481 Pasagiiri en 20 Wainer me fing. Des Skep es bit hentö't Jaar 1991 faart, en diarfuar kām da en gurter Skep, di Hilligenlei III. Deling faart diar weđder en litjer Skep, di Hilligenlei.<br>
Fuar Ütfaarten waar aur di hiili Tir Pasajiirskeepen koopet en faart.

===En Föriskeepen-Seerie===
Ön di Soowentiger Jaaren kām em üp di Taacht en let en ain Skepsaart bech. Di Prototyp wiar di "Schleswig-Holsten II"<ref>{{Cite web öömrang |title=Di Schleswig-Holstein II, jit söner Rookgas-Piilers |url=http://www.faehre.de/unternehmen/faehrverkehr/alle-schiffe-seit-1885/steckbriefe/31-autofaehr-und-passagiermotorschiff-schleswig-holstein-2.html |accessdate=2013-03-16 |archivedate=2013-01-17 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130117104208/http://www.faehre.de/unternehmen/faehrverkehr/alle-schiffe-seit-1885/steckbriefe/31-autofaehr-und-passagiermotorschiff-schleswig-holstein-2.html }}</ref> , wat 1972 ön Faart kām. Dit naist Skep wiar di "Nordfriesland V" (1978), en di Forbeeteringen bi des Skep waar tö en Diil uk bi di Prototyp ombecht<ref>Fuaral Rookgas-Piilers en hydralisk Bug-Wisiir</ref>. Di Forbeeteringen waar da uk bi di "Uthlande IV" (1980) iinbecht.
====Leenger====
Ön di tachentiger Jaaren wiar di Skeepen weđer tö litj uuren. Di Nordfriesland V en di Uthlande IV <ref>[https://www.amrum-news.de/2021/06/04/das-ende-der-uthlande/ Dit Leest, wat dan di "Uthlande IV" tö lees wiar.]</ref> kür om 10 Meeters leenger maaket uur, di Schleswig-Holstein II ek. Sa kām't, dat di al eeđer 15 Jaaren weđer forkoopet waar, en di Schleswig-Holstein III kām üp Wai.

Di Uthlande IV es 2021 üp Skramel kemen.

====Breerer====
Ön di tachentiger Jaaren wiar al tö morki wesen, dat di Autos breerer en breerer waar<ref>Di Mercedes-S-Klasi fan 1992 wiar uk üs "Automobiili Dinosaurier" bikeent.</ref>. Sa bislööt em bi di W.D.R., dat di Skeepen uk breerer uur skul: Di Rungholt (1992) es tau Meeter breerer üs di ialer Skeepen, en di [[Nordfriesland (Skep, 1995)|Nordfriesland VI]] (1995) es jüst sa becht, man me en modifitsiareti Rump-Konstruktsjoon.
<gallery>
Datei:Ms uthlande.JPG|Di Uthlande IV (1980) en di Schleswig-Holstein III (1988) her fuarn füf Wininger...
Datei:MS Nordfriesland 881349986.jpg|... di Rungholt (1992) en di [[Nordfriesland (Skep, 1995)|Nordfriesland VI]] (1995) haa aacht. Jat sen 2 Meeters breerer becht.
</gallery>

===En nii Skeps-Konsept===
[[Datei:Uthlande.JPG|miniatur|Dat nii Skepskonsept waar bi di [[Uthlande V]] (2010, ön des Skelt) en di [[Schleswig-Holstein IV]] (2011) omset.]]
Da her di Reederii jaa masi Skeepen koopet, en diarme wiar sa temelk Ruu bit hentö't Jaar 2009. Da skul et weđer wat Niis wiis, moderner, efitsienter en makelker: Di [[Uthlande V]] en di [[Schleswig-Holstein IV]] sen Skeepen, wat eeđer en hiilendal nii Konsept becht sen. Ja haa noch sa fuul Plaats, dat di "Insel Amrum", di "Schleswig-Holstein III" en di "Uthlande IV" wech kür.<br>
Ön't Autodek ken onbi 40% muar Wainer mefaar (Fuarof wiar't bit tö 55 Autos, nü sen dit 75).

Di nii Skeepen sen beeter tö manövriati üs ali Skeepen, wat fuarof wesen sen: Jat haa en [[Voith-Schneider/sö|Voith-Schneider Öndreft]].<br>
Di Haawenselskepen haa uk wat dönen: Ön Wyk, Daagibel en Witdün sen Rampen becht uuren, hur uk Āptochen fuar Rulstöölfaarers iinbecht sen. Nü ken em boowen fan di Sir iin ön di nii Skeepen kum.

=="Insel Amrum" - Dit leest Eetfiarel langs di Priili==
[[Datei:Insel Amrum 2011.JPG|thumb|Di "Insel Amrum": Lecht, pragmātisk, waker - en jü heer di "Skepsblues".]]
Fan't Jaar 1970 ön wiar aur di hiili Tir bit 2012 di "[[Insel Amrum (Skep, 1970)|Insel Amrum]]" önerwai, wat jen ön di 2000er Jaaren al san bet üs en swumendi Anakronismus fuarküm kür.<br>

Fuar't miist es des Skep rocht iipen hentö ali Siren, en di Hüsjis sen ön di Sir iin ön en smeel Gung tö finj. Fan des Gung giar en Trap dial naa önern iin ön di Salon, en des es hualev öner Weeter<ref>Me Buloogen, rocht maritiim!</ref>.<br>
Da ken em höm al fuarstel, dat di Maskiinen en di Propelers rocht gur tö hiir sen, wan dit Skep üp Wai giar. <br>
En jit wat bitö: Di "Insel Amrum" heer tau Driifskrüüwen, jen fuarn en jen achtern. Da let höm uk teenk, dat en leengeri Wialter nöörig es, wan di Maskiinen achtern sen en fuarn jit en Driifskrüüv. Di Kraft skul da öner di Salon langs naa fuarn tö di Skrüüv, en dit giar aur en lüng Wialter. Dit diari sjungt of hüült en bet, en des ken jen al forwuneri, hoken dit jit ek keent.<br>
Di "Insel Amrum" wiar man lecht, sa pragmātisk becht, dat em höm bluat wuneri kür - en gau. Di iinfachi Föri kām me tau 12-Kolben-Fjuurtakt Dieselmaskiinen (MAN) fan 588 kW fan di Hüsemer Skepswerev, en eeđer tau Jaaren giar jen fan di Maskiinen ön Steken. Diarfuar kām en MTU-Maskiin me 599 kW iin, sa dat di Insel Amrum da 1187 kW her. Dit es inoch en kum waker üp 13 Kneten, en dit jen al rocht gau fuarkum, wan dit Skep hiilendal san bet skoret<ref>Di ''Schleswig-Holstein II'' fan 1972, di Prototyp fan di Skeepenseerie, her uk bluat 1.118 kW, di Uthlande IV 1.192, man di wiar jaa al "techt tapetsiert".</ref>. Wan em ön dit Senskiindek staant (1977 iinbecht) da es dit jit en bet starker tö föölin.

Jü waar bi di W.D.R. fuaral brükt, wan dit Weeter ek hoog inoch wiar (Jü giar bluat 1,46 Meeters diip), wan gifiarelk Kraam faart uur maast, wan't me di Plaats jens knap waar. Diar heer jü masi Helpsfaarten maaket. 

Des Eetfiarel es jit tö bilewi: Di "Insel Amrum" waar ön't Jaar 2012 hentö di ''[[Nii Pelworemer Dampskepfaarts-GmbH]] (N.P.D.G.)'' forkoopet, wat twesken [[Nuurđströn|Nuurđströn']] en [[Pelworem]] faart. Em skel bluats fuarof fraagi we'er di ük iinset es, aurdat jü diar uk weđer üs Pufer Önerwai es.<br>
Di "Insel Amrum" en uk di dailk Ailönen skul wert wiis en köör jens hen.

Dit Skep waar 2017 naa Skandināvien forkoopet en es sent Marts 2019 ek muar ön Gang wesen.

==En ual Video fan Super 8-Film==

Des Video üp Youtube weeget söner Lün en Spitaakel, hur'ling di Skeepen ön di tachentiger Jaaren ütsen haa. Uk di Forleengering fan di Uthlande IV uur weeget.

[https://youtube.com/watch?v=J947AkHuKAI '''Fuul Formaak!''']

==Luki uk jir==
* [https://web.archive.org/web/20140228061712/http://www.rosenkranz-shipphotos.de/cm/displayimage.php?album=224&pos=24 Di ''Schleswig-Holstein II'', wat di stolt Prototyp wiar, üs ''Ramanujam'' en waarskiints āplair (2012)]
* [https://web.archive.org/web/20130117104208/http://www.faehre.de/unternehmen/faehrverkehr/alle-schiffe-seit-1885/steckbriefe/31-autofaehr-und-passagiermotorschiff-schleswig-holstein-2.html Di W.D.R. aur di "Schleswig-Holstein II", mal stolt en me en "gaui" Hek.]
* [http://www.faehre.de Di W.D.R. ön't Nat]
* {{commonscat sölring|Wyker Dampfschiffs-Reederei Föhr-Amrum}}

==Futnooten==
<references/>

{{Gud artiikel|1. Jüüle 2013}}

[[Kategorie:Forkiir]]
[[Kategorie:Seefaart]]
[[Kategorie:Föriskeepen NF]]