Ewolutsion

Faan Wikipedia
(Widjerfeerd faan Ewolutjuun)
Tekst üüb Öömrang


Di "buum faan't leewent" wiset a trii domeenen faan't labenen üüb a eerd: Eukariooten, bakteerien an uurbakteerien.

At Ewolutsion as en wedenskapelk teorii faan bioloogen. Hat ferklaaret, hü det leewent ham auer loong tidjrümer feranert hää, an huaram at labenen ham so wiset üs wi det kään.

Fosiilien[Bewerke | Kweltekst bewerke]

Daalang witj wi, dat diar iar diarten an plaanten lewet haa, diar't daalang ei muar jaft. Wat faan jo auerblewen as, finj wi iinslööden uun stianer, det san fosiilien. An amso ääler a fosiilien san, amso grater as di ferskeel tu diarten an plaanten faan daalang. Det woort üs bewis uunsen, dat at labenen ham auer a tidjen feranert hää. An detdiar feranrang het ewolutsion (efter lat. evolvere = ütjwole, ütjdoble). An huaram det feranrang so an ei ööders kimen as, diar werke a wedenskapslidj auer.

Histoore[Bewerke | Kweltekst bewerke]

At ewolutsion as daalang det grünjlaag faan a biologii. Hat as fööraal uunstupt wurden faan Charles Darwin (1809–1882) mä sin buk On the Origin of Species (1859) (~ Huar a slacher faandaan kem). Uun detdiar buk hää hi beskrewen, dat diar uun a natuur en natüürelk ütjwool as, an hi näämd det survival of the fittest. Det haa fölen so ferstenen, dat a starken jo trochsaat, an a swaaken ütjsterew, man det ment eegentelk, dat jodiaren auerlewe, diar beeder uunpaaset san. Darwin wost oober noch niks faan geneetik. Hi küd t.b. ei ferklaare, huaram jongen hör aalern like. Man hi küd ferklaare, huaram at giraf son lungen hals hää. A girafen mä en lingeren hals küd beeder auerlewe, an jo haa detdiar eegenskap widjer ferarewt. Man dat a minsken faan a aaben ufkem skul, det ging an gongt fölen tu widj, an jo wul an wel det ei rocht liaw. A modern geneetik hää Darwin oober rocht den: Diar as knaap en ferskeel.

Luke uk diar[Bewerke | Kweltekst bewerke]

Commons Commonskategorii: Ewolutsion – Saamlang faan bilen of filmer