Code faan sidj Georgisk Spriik uunluke

{{Fering}}

[[Datei:Kartvelian_languages.svg|thumb|400px|Koord faan dön Süüdkaukaasisk Spriiken]]

Det '''Georgisk Spriik''' (üüb Georgisk: <big>ქართული ენა</big> ''kartuli ena'' [kʰɑrtʰuli ɛnɑ]) as det amtsspriik uun [[Georgien]] an wurt do faan amanbi 4 miljuunen lidj spreegen. At spriik hiart tu det [[Süüdkaukaasisk Spriiken|Süüdkaukaasisk]] skööl faan spriiken.

==Fonologii==
Georgisk hee fiiw wokaalisk an 28 konsonantisk [[foneem]]en. At betuuning as uu so swak.

===Konsonanten===
{| class="wikitable"
|+ Georgisk Konsonanten
! colspan="2" | &nbsp;
! [[Labiaal Konsonant|Labiaal]]
! [[Dentaal Konsonant|Dentaal]]/<br/>[[Alweolaar Konsonant|Alweolaar]]
! [[Postalweolaar Konsonant|Postalweolaar]]
! [[Welaar Konsonant|Welaar]]
! [[Uwulaar Konsonant|Uwulaar]]
! [[Glotaal Konsonant|Glotaal]]
|- style="text-align: center;"
! colspan="2" | [[Nasaal Konsonant|Nasaal]]
| {{IPA|m}} &nbsp; {{lang|ka|მ}}
| {{IPA|n}} &nbsp; {{lang|ka|ნ}}
|
|
|
|
|- style="text-align: center;"
! rowspan="3" | [[Plosiiw Konsonant|Plosiiw]]
! <small>[[Aspiraat Konsonant|Aspiraat]]</small>
| {{IPA|pʰ}} &nbsp; {{lang|ka|ფ}}
| {{IPA|tʰ}} &nbsp; {{lang|ka|თ}}
|
| {{IPA|kʰ}} &nbsp; {{lang|ka|ქ}}
|
|
|- style="text-align: center;"
! <small>[[Stemhaftighaid (Fonetik)|Stemhaftig]]</small>
| {{IPA|b}} &nbsp; {{lang|ka|ბ}}
| {{IPA|d}} &nbsp; {{lang|ka|დ}}
|
| {{IPA|ɡ}} &nbsp; {{lang|ka|გ}}
|
|
|- style="text-align: center;"
! <small>[[Ejektiiw Konsonant|Ejektiiw]]</small>
| {{IPA|pʼ}} &nbsp; {{lang|ka|პ}}
| {{IPA|tʼ}} &nbsp; {{lang|ka|ტ}}
|
| {{IPA|kʼ}} &nbsp; {{lang|ka|კ}}
| {{IPA|qʼ ~ q͡χʼ ~ χʼ}} &nbsp; {{lang|ka|ყ}}
|
|- style="text-align: center;"
! rowspan="3" | [[Afrikaat Konsonant|Afrikaat]]
! <small>(aspiraat)</small>
|
| {{IPA|t͡sʰ}} &nbsp; {{lang|ka|ც}}
| {{IPA|t͡ʃʰ}} &nbsp; {{lang|ka|ჩ}}
|
|
|
|- style="text-align: center;"
! <small>stemhaftig</small>
|
| {{IPA|d͡z}} &nbsp; {{lang|ka|ძ}}
| {{IPA|d͡ʒ}} &nbsp; {{lang|ka|ჯ}}
|
|
|
|- style="text-align: center;"
! <small>ejektiiw</small>
|
| {{IPA|t͡sʼ}} &nbsp; {{lang|ka|წ}}
| {{IPA|t͡ʃʼ}} &nbsp; {{lang|ka|ჭ}}
|
|
|
|- style="text-align: center;"
! rowspan="2" | [[Frikatiiw Konsonant|Frikatiiw]]
! <small>stemluas</small>
|
| {{IPA|s}} &nbsp; {{lang|ka|ს}}
| {{IPA|ʃ}} &nbsp; {{lang|ka|შ}}
| colspan="2" | {{IPA|x}} &nbsp; {{lang|ka|ხ}}
| {{IPA|h}} &nbsp; {{lang|ka|ჰ}}
|- style="text-align: center;"
! <small>stemhaftig</small>
| {{IPA|v}} &nbsp; {{lang|ka|ვ}}
| {{IPA|z}} &nbsp; {{lang|ka|ზ}}
| {{IPA|ʒ}} &nbsp; {{lang|ka|ჟ}}
| colspan="2" | {{IPA|ɣ}} &nbsp; {{lang|ka|ღ}}
|
|- style="text-align: center;"
! colspan="2" | [[Wibrant]]
|
| {{IPA|r}} &nbsp; {{lang|ka|რ}}
|
|
|
|
|- style="text-align: center;"
! colspan="2" | [[Lateraal Konsonant|Lateraal]]
|
| {{IPA|l}} &nbsp; {{lang|ka|ლ}}
|
|
|
|
|}

==Gramatik==
Georgisk hee sööwen gramatisk kaasen: [[noominatiif]], ergatiif, daatiif, [[geenitiif]], instrumentaal, adwerbiaal an wokatiif.

===Hoodwurden===
Dön miasten hoodwurden nem mä ''-i'' en aanj, man jaft at uk hoodwurden, wat mä ''-a'', ''-e'', ''-o'' an ''-u'' en aanj nem.

* Bispalen: 

{| class="wikitable"
|-
! rowspan=2 | Kaasus !! colspan=2 | კაცი ''k'atsi'' [kʼɑtsi] <br> (maan) !! colspan=2 | ენა ''ena'' [ɛnɑ] <br> (spriik of tong) !! colspan=2 | მთვარე ''mtware'' [mtʰvɑrɛ] <br> (muun) !! colspan=2 | რკო ''rk'o'' [rkʼɔ] <br> (eker)
|-
! Iantaal !! Muartaal !! Iantaal !! Muartaal !! Iantaal !! Muartaal !! Iantaal !! Muartaal
|-
| noominatiif || style="width: 90px;" | კაცი <br>''k'atsi'' || style="width: 90px;" | კაცები <br>''k'atsebi'' || style="width: 90px;" | ენა <br> ''ena'' || style="width: 90px;" | ენები <br> ''enebi'' || style="width: 90px;" | მთვარე <br> ''mtware''|| style="width: 90px;" | მთვარეები <br> ''mtwareebi'' || style="width: 90px;" | რკო <br> ''rk'o'' || style="width: 90px;" | რკოები <br> ''rk'oebi'' 
|-
| ergatiif || კაცმა <br>''k'atsma'' || კაცებმა <br>''ḳatsebma'' || ენამ <br> ''enam'' || ენებმა <br> ''enebma'' || მთვარემ <br> ''mtwarem'' || მთვარეებმა <br> ''mtwareebma'' || რკომ <br> ''rk'om'' || რკოებმა <br> ''rk'oebma'' 
|-
| daatiif || კაცს <br>''k'atss'' || კაცებს <br>''ḳatsebs'' || ენას <br> ''enas'' || ენებს <br> ''enebs'' || მთვარეს <br> ''mtwares'' || მთვარეებს <br> ''mtwareebs'' || რკოს <br> ''rk'os'' || რკოებს <br> ''rk'oebs''
|-
| geenitiif || კაცის <br>''k'atsis'' || კაცების <br>''k'atsebis'' || ენის <br> ''enis'' || ენების <br> ''enebis'' || მთვარის <br> ''mtwaris'' || მთვარეების <br> ''mtwareebis'' || რკოს <br> ''rk'os'' || რკოების <br> ''rk'oebis''
|-
| instrumentaal || კაცით <br>''k'atsit'' || კაცებით <br>''k'atsebit'' || ენით <br> ''enit'' || ენებით <br> ''enebit'' || მთვარით <br> ''mtwarit'' || მთვარეებით <br> ''mtwareebit'' || რკოთ <br> ''rk'ot'' || რკოებით <br> ''rk'oebit''
|-
| adwerbiaal || კაცად <br>''k'atsad'' || კაცებად <br>''k'atsebad'' || ენად <br> ''enad'' || ენებად <br> ''enebad'' || მთვარედ <br> ''mtwared'' || მთვარეებად <br> ''mtwareebad'' || რკოდ <br> ''rk'od'' || რკოებად <br> ''rk'oebad''
|-
| wokatiif || კაცო <br>''k'atso'' || კაცებო <br>''k'atsebo'' || ენავ <br> ''enaw'' || ენებო <br> ''enebo'' || მთვარევ <br> ''mtwarew'' || მთვარეებო <br> ''mtwareebo'' || რკოვ <br> ''rk'ow'' || რკოებო <br> ''rk'oebo'' 
|}

===Persöönelk Förwurden===
{| class="wikitable"
|-
! Kaasus !! ''Ik'' !! ''Dü'' !! ''Hi/Hat'' !! ''Wi'' !! ''Jam'' !! ''Jo''
|-
| noominatiif || მე <br> ''me'' || შენ <br> ''schen'' || ის <br> ''is'' || ჩვენ <br> ''tschwen'' || თქვენ <br> ''tkwen'' || ისინი <br> ''isini''
|-
| ergatiif || მე <br> ''me'' || შენ <br> ''schen'' || იმან of მან <br> ''iman'' of ''man'' || ჩვენ <br> ''tschwen'' || თქვენ <br> ''tkwen'' || იმათ of მათ <br> ''imat'' of ''mat''
|-
| daatif || მე <br> ''me'' || შენ <br> ''schen'' || იმას of მას <br> ''imas'' of ''mas'' || ჩვენ <br> ''tschwen'' || თქვენ <br> ''tkwen'' || იმათ of მათ <br> ''imat'' of ''mat''
|-
| geenitiif || ჩემს of ჩემ <br> ''tschems'' of ''tschem'' || შენს of შენ <br> ''schens'' of ''schen'' || იმის of მის <br> ''imis'' of ''mis'' || ჩვენს of ჩვენ <br> ''tschwens'' of ''tschwen'' || თქვენს of თქვენ <br> ''tkwens'' of ''tkwen'' || იმათ of მათ <br> ''imat'' of ''mat''
|-
| instrumentaal || ჩემით <br> ''tschemit'' || შენით <br> ''schenit'' || იმით of მით <br> ''imit'' of ''mit'' || ჩვენით <br> ''tschwenit'' || თქვენით <br> ''tkwenit'' || იმათ of მათ <br> ''imat'' of ''mat''
|-
| adwerbiaal || ჩემად <br> ''tschemad'' || შენად <br> ''schenad'' || იმად <br> ''imad'' || ჩვენად <br> ''tschwenad'' || თქვენად <br> ''tkwenad'' || იმათ of მათ <br> ''imat'' of ''mat''
|-
| wokatiif || - || შე <br> ''sche'' || - || - || თქვე <br> ''tkwe'' || -
|}

===Werben===
* Bispal faan en reegelmiatig werb:
{| class="wikitable mw-collapsible autocollapse"
|-
! colspan=8 | <big>წერა</big> ''ts'era'' [tsʼɛrɑ] (skriiw)
|-
! persuun !! nütidj !! iartidj (imperfekt) !! iartidj (aorist) !! konditschunaal !! tukemst !! perfekt !! pluskwamperfekt
|-
| 1. <br> iantaal || მე ვწერ <br> <small> ''me '''w'''ts'er'' <br> (ik skriiw) </small> || მე ვწერდი <br> <small> ''me '''w'''ts'erd'''i''''' <br> (ik skreew) </small> || მე დავწერე <br> <small> ''me da'''w'''ts'er'''e''''' <br> (ik skreew) </small> || მე დავწერდი <br> <small> ''me da'''w'''ts'erd'''i''''' <br> (ik wul/skul skriiw) </small> || მე დავწერ <br> <small> ''me da'''w'''ts'er'' <br> (ik wal/skal skriiw) </small> || მე დამიწერია  <br> <small> ''me da'''mi'''ts'eria'' <br> (ik haa skrewen)  </small> || მე დამეწერა <br> <small> ''me damets'era'' <br> (ik hed skrewen) </small>
|-
| 2. <br> iantaal || შენ წერ <br> <small> ''schen ts'er'' <br> (dü skrafst) </small> || შენ წერდი <br> <small> ''schen ts'erd'''i''''' <br> (dü skreewst) </small> || შენ დაწერე <br> <small> ''schen dats'er'''e''''' <br> (dü skreewst) </small> || შენ დაწერდი <br> <small> ''schen dats'erd'''i''''' <br> (dü wulst/skulst skriiw) </small> || შენ დაწერ <br> <small> ''schen dats'er'' <br> (dü wääl/skääl skriiw) </small> || შენ დაგიწერია <br> <small> ''schen da'''gi'''ts'eria'' <br> (dü heest skrewen) </small> || შენ დაგეწერა <br> <small> ''schen dagets'era'' <br> (dü hedst skrewen) </small>
|-
| 3. <br> iantaal || ის წერს <br> <small> ''is ts'er'''s''''' <br> (hi/hat skraft) </small> || ის წერდა <br> <small> ''is ts'erd'''a''''' <br> (hi/hat skreew) </small> || მან დაწერა <br> <small> ''man<ref>მან ''man'' as det ergatiiw faan ის ''is''.</ref> dats'er'''a''''' <br> (hi/hat skreew) </small> || ის დაწერდა <br> <small> ''is dats'erd'''a''''' <br> (hi/hat wul/skul skriiw) </small> || ის დაწერს <br> <small> ''is dats'er'''s''''' <br> (hi/hat wal/skal skriiw) </small> || მას დაუწერია <br> <small> ''mas<ref>მას ''mas'' as det daatiiw faan ის ''is''.</ref> da'''u'''ts'eria'' <br> (hi/hat hee skrewen) </small> || მას დაეწერა <br> <small> ''mas daets'era'' <br> (hi/hat hed skrewen) </small>
|-
| 1. <br> muartaal || ჩვენ ვწერთ <br> <small> ''tschwen '''w'''ts'er'''t''''' <br> (wi skriiw) </small> || ჩვენ ვწერდით <br> <small> ''tschwen '''w'''ts'erd'''it''''' <br> (wi skreew) </small> || ჩვენ დავწერეთ <br> <small> ''tschwen da'''w'''ts'er'''et''''' <br> (wi skreew) </small> || ჩვენ დავწერდით <br> <small> ''tschwen da'''w'''ts'erd'''it''''' <br> (wi wul/skul skriiw) </small> || ჩვენ დავწერთ <br> <small> ''tschwen da'''w'''ts'er'''t''''' <br> (wi wel/skel skriiw) </small> || ჩვენ დაგვიწერია <br> <small> ''tschwen da'''gwi'''ts'eria'' <br> (wi haa skrewen) </small> || ჩვენ დაგვეწერა <br> <small> ''tschwen dagwets'era'' <br> (wi hed skrewen) </small>
|-
| 2. <br> muartaal || თქვენ წერთ <br> <small> ''tkwen ts'er'''t''''' <br> (jam skriiw) </small> || თქვენ წერდით <br> <small> ''tkwen ts'erd'''it''''' <br> (jam skreew) </small> || თქვენ დაწერეთ <br> <small> ''tkwen dats'er'''et''''' <br> (jam skreew) </small> || თქვენ დაწერდით <br> <small> ''tkwen dats'erd'''it''''' <br> (jam wul/skul skriiw) </small> || თქვენ დაწერთ <br> <small> ''tkwen dats'er'''t''''' <br> (jam wel/skel skriiw) </small> || თქვენ დაგიწერიათ <br> <small> ''tkwen da'''gi'''ts'eria'''t''''' <br> (jam haa skrewen) </small> || თქვენ დაგეწერათ <br> <small> ''tkwen dagets'erat'' <br> (jam hed skrewen) </small>
|-
| 3. <br> muartaal || ისინი წერენ <br> <small> ''isini ts'er'''en''''' <br> (jo skriiw) </small> || ისინი წერდნენ <br> <small> ''isini ts'erd'''nen''''' <br> (jo skreew) </small> || მათ დაწერენ <br> <small> ''mat<ref> მათ ''mat'' as det daatiiw faan ისინი ''isini''.</ref> dats'er'''en''''' <br> (jo skreew) </small> || ისინი დაწერდნენ <br> <small> ''isini dats'erd'''nen''''' <br> (jo wul/skul skriiw) </small> || ისინი დაწერენ <br> <small> ''isini dats'er'''en''''' <br> (jo wel/skel skriiw) </small> || მათ დაუწერიათ <br> <small> ''mat da'''u'''ts'eria'''t''''' <br> (jo haa skrewen) </small> || მათ დაეწერათ <br> <small> ''mat daets'erat'' <br> (jo hed skrewen) </small>
|}

* Bispal faan en ünreegelmiatig werb: 
{| class="wikitable mw-collapsible autocollapse"
|-
! colspan=7 | <big>ყოფნა</big> ''qopna'' [qʼɔpʰna] (wees)
|-
! persuun !! nütidj !! iartidj (aorist) !! tukemst !! konditschunaal !! perfekt !! pluskwamperfekt
|-
| 1. iantaal || მე ვარ <br> ''me '''w'''ar'' <br> (ik san) || მე ვიყავი <br> ''me '''w'''iqawi'' <br> (ik wiar) || მე ვიქნები <br> ''me wiknebi'' <br> (ik wal/skal weese) || მე ვიქნებოდი <br> ''me wiknebodi'' <br> (ik wul/ded weese) || მე ვყოფილვარ <br> ''me wqopilwar'' <br> (ik haa weesen) || მე ვყოფილიყავი <br> ''me wqopiliqawi'' <br> (ik hed weesen)
|-
| 2. iantaal || შენ ხარ <br> ''schen '''ch'''ar'' <br> (dü beest) || შენ იყავი <br> ''schen iqawi'' <br> (dü wiarst) || შენ იქნები <br> ''schen iknebi'' <br> (dü wääl/skääl weese) || შენ იქნებოდი <br> ''schen iknebodi'' <br> (dü wulst/dedst weese) || შენ ყოფილხარ <br> ''schen qophilchar'' <br> (dü heest weesen) || შენ ყოფილიყავი <br> ''schen qopiliqawi'' <br> (dü hedst weesen)
|-
| 3. iantaal || ის არის <br> ''is ar'''is''''' <br> (hi/hat as) || ის იყო <br> ''is iqo'' <br> (hi/hat wiar) || ის იქნება <br> ''is ikneba'' <br> (hi/hat wal/skal weese) || ის იქნებოდა <br> ''is ikneboda'' <br> (hi/hat wul/ded weese) || ის ყოფილა <br> ''is qophila'' <br> (hi/hat hee weesen) || ის ყოფილიყო <br> ''is qopiliqo'' <br> (hi/hat hed weesen)
|-
| 1. muartaal || ჩვენ ვართ <br> ''tschwen '''w'''ar'''t''''' <br> (wi san) || ჩვენ ვიყავით <br> ''tschwen '''w'''iqawi'''t''''' <br> (wi wiar) || ჩვენ ვიქნებით <br> ''tschwen wiknebit'' <br> (wi wel/skel weese) || ჩვენ ვიქნებოდით <br> ''tschwen wiknebodit'' <br> (wi wul/ded weese) || ჩვენ ვყოფილვართ <br> ''tschwen wqopilwart'' <br> (wi haa weesen) || ჩვენ ვყოფილიყავით <br> ''tschwen wqopiliqawit'' <br> (wi hed weesen)
|-
| 2. muartaal || თქვენ ხართ <br> ''tkwen '''ch'''ar'''t''''' <br> (jam san) || თქვენ იყავით <br> ''tkwen iqawi'''t''''' <br> (jam wiar) || თქვენ იქნებით <br> ''tkwen iknebit'' <br> (jam wel/skel weese) || თქვენ იქნებოდით <br> ''tkwen iknebodit'' <br> (jam wul/ded weese) || თქვენ ყოფილხართ <br> ''tkwen qopilwart'' <br> (jam haa weesen) || თქვენ ყოფილიყავით <br> ''tkwen qopiliqawit'' <br> (jam hed weesen) 
|-
| 3. muartaal || ისინი არიან <br> ''isini ar'''ian''''' <br> (jo san) || ისინი იყვნენ <br> ''isini iqw'''nen''''' <br> (jo wiar) || ისინი იქნებიან <br> ''isini iknebian'' <br> (jo wel/skel weese) || ისინი იქნებოდნენ <br> ''isini ikneboden'' <br> (jo wul/ded weese) || ისინი ყოფილან <br> ''isini qopilan'' <br> (jo haa weesen) || ისინი ყოფილიყვნენ <br> ''isini qopiliqwnen'' <br> (jo hed weesen)
|}

==Literatüür==
* Chotiwari-Jünger, S., Melikischwili, D. an Wittek, L. (2010), ''Georgische Verbtabellen'', Buske, Hamburg. {{ISBN|978-3-87548-510-3}}
* Fähnrich, H. (2008), ''Kartwelsprachen: Altgeorgisch, Neugeorgisch, Mingrelisch, Lasisch, Swanisch'', Reichert, Wiesbaden. {{ISBN|978-3-89500-653-1}}

== Luke uk diar ==
* [[Georgisk skraft]]
{{commonscat fering|Georgian language|Georgisk}}
{{wikipedia fering|ka|Georgisk}}

==Futnuuten==
<references/>

[[Kategorie:Kaukaasisk spriaken]]