Sölring Drachten

Söl'ring

Beskriiwing fan di ruar Söl'ring Dracht. Skelt: Söl'ring Foriining

Drachten sen Kluađer, wat di Liren ön bistemet Plaatsen drai fuar tö weegi, dat ja diar itüüs sen.
Dit hingt töhop me Folkloori en Brükdom.

Drachten üp Söl

Hat jeft üp Söl trii forskelig Drachten: En blö Jen, jen es brün, en di Trērst es ruar.

Āpbechning

Ruar Dracht

Wat üs "Sliiwen" bikeent es, jeft et fuar't Miist gaar ek muar.
Di Wüfhaurn drai deling normaalerwiis Bluusen öner jaar Kaarteln.

Di Hüüv

• 
  Di Hüüv ken em sa gur üs ek salev fastfo...
  (Skelt: Volker Frenzel, syltpicture)
• 
  ... jü uur me Hiir-Neereln fastmaaket...
• 
  ..., en da boowen techtbünen.
• 
  Fan achtern es di Hüüv aliksa biset üs di broket Kaartel.

Di Kaartel

• 
  En broket Kaartel me söngüül en suurt diarbenen. Di Bjenen uur achtern töhopknet.
• 
  Jir sen di Bluus en di Rok diartö kemen.
• 
  En Kaartel fan achtern. Dat suurt Tjüch es "smokt". Sawat jit uk Plissée.
• 
  (Broket) Kaartel fan achtern.

Di Brök

• 
  Di Brök fan fuarn...
• 
  ... en fan achtern.

Di Bröken sen normaalerwiis lik fuar ali Drachten.

Blö Dracht

Rok, Bluus en Skorteldok

• 
  Di blö Drachten-Rok...
• 
  ... me di Bluus diarbi...
• 
  ... en jir uk me Skorteldok.
• 
  En ual blö Dracht me Püntjerii en Skolerdok, wat bi di Söl'ring Foriining tö biluki es.

Skolerdok

• 
  Ön't Skolerdok sen Bloomen ütsiit, wat üp Söl fuarkum.

Brün Dracht

• 
  Di brün Dracht uur ek olter aaft drain. Des Jen es bi di Söl'ring Foriining tö biluki.

Biskriiwing fan forskelig Drachten

Söl'ring Drachten fan om 1800 bit hentö deling (Eeđer Renate Schneider)

Di ialst Biskiir aur Drachten es fan Heinrich Rantzau, āpskrewen ön't Jaar 1597. Diar sen di Drachten uk al üp Skelter tö biluki.
Jit beeter heer Henning Rinken di Drachten biskrewen, en dit wiar 1843.

Di Drachten sen langsen foranert uuren. Di Grünforem es man lik blefen, tömendst bit hentö't Jaar 1800.
Me di Hanels-Skepsfaart kām di „Koptainsdrachten“ hentö di riker Familien. Di Wüfhaurn sen tö des Tir me jaar Karminger hentö di Gurtstaten köört en braacht da faini Tjüch me tüs.

Hat es man dach tö sii, dat di Drachten mener uuren sen, wan dit me di Rikdom muar uur.

Püntjerii en Foraneringen

Di Wüfhaurn püntjet jaar Drachten aaftinoch me Gul. Di Gul-Döpken ön di Hüüven uur gurter, sa üs uk di Hüüven wukset sen:
Di Hüüven wiar töleest ombi 20 cm hoog, en dit wair al ek muar gur tö draien.
1820 es noch di leest Wüf me Hüüv fuar di Aalter trat.

Me di Jaaren uur langsen muar Diilen fan di Drachten wechleten, en dit wat aurblef, uur tö di Moodi önpaset.
Di Konstmaalers Korwan en Bracht saacht 1880 eeđer di ual Dracht en braacht dit, wat's finj kür, hentö't „Museeum fuar Dütsk Folksdrachten“ ön Berlin.

Kluađer-Railen

Familjenstandsdrachten wiar üp Söl ek tö finj, man et jaav Kluađer-Railen:

Tö Lik waar dat ruar Kaartel drain, wan Gul üp di Sliiwen wiar, da uur dit Smii nēmt.
Üp Sendai, eeđer dat di Man lekelk fan See tüs kemen wiar, taach em dat broket Kaartel. Des uur uk tö Brölep drain.
Di Brir en uk di Ualerwüfen draach dat Gulkaartel. Di Brir draach des uk di Sendai eeđer höör Brölep, en da dör jü dit förter tö di naist Brir.
Üđers droch di Wüfhaur dat Kārdem, en suurt Rok.
Hentö di Wunter uur en Pelzrok drain, dit Siist.
Ön di Aurgangstiren uur dat Ülen- of Lenensmok öntain, dit wiar en Rok söner Kraag.
Wan dat Gürtelbjen aur di Rok drain waar, wiar tö keenen, we'er di Man üp Söl wiar. Wiar hi tö See, da wiar ditdiar Bjen forstat.
Tö Lik waar di Hüüv, hur di sölwern Döpken ön sit, me en Dok fordeekt.

Nii Drachten ön't Jaar 1974

Kaartel (broket)

Di ual Söl'ring Dracht me dit broket Kaartel uur sent 1974 weđer drain.
Di Drachten uur nii maaket eeđer en ual jen, wat em fünen her.

Fuar't broket Kaartel uur 74 ruar, wit en suurt Stripel Tjüch tö Rolen maaket, wat 1cm tjuk wiar. Des uur da eeđer di Klöören bienachtler set, sa üs dit aurlööwert wiar.
Di Sjiiwen fan di Kaartel gung bit hentö di Alemböög. Ja sen fan tjuk ruar Ülentjüch siit.
Di Rechdiil es fan Plissée maaket (Luki uk boowen iin ön di Galerii).

Di Lechen fan't Plissée

Di Rechdiil fan di Kaartel es en Stek Aarber fuar hömsalev.
Jer heer em dat Tjüch üp Lechen lair, töhopsiit, kööket en achterön ön di Baakaun drüchet.
Leeterhen toog em di Trerer weđer, en di Lechen bleev.
Bit hentö deling skel em sin Kaartel wiit henlii en achterön iin ön di Baakaun drügi, wan di tauet uuren es.

Hur'ling em di Dracht drait

Tö di Dracht drait em Kraagetsmok en Kraagetsliiwen. Di Rok uur me en ruar Skaartelbjen fan Ülentjüch of Flanel töhophölen.

Bi Fet en Biin drait em ruar Höösen, en des uur jerer salev prekelt.
Di Skuur skel suurt wiis en Spungen haa.
Di Hüüv es fan Pap becht. Jü es fuarn rund en uur hentö achtern flaker.
Di Hüüv uur me suurt Samet bitain. Normaalerwiis es jü 10cm hoog.
Boowen om di Kant uur 10 rundi Sölwerdöpken fastmaaket.

Jungensdracht en Friimaakin

Drachtendaansers üp Söl'.
Di Karming drait Koptainstjüch; di Faamen en di Wüfhaur haa tau forskelig Söl'ring Drachten ön.
Dat Faamen iin ön Ruar drait di "Ruar Doker", wat en lüng Tjüchbjen es.

Di Jungensdracht es bluat en wit Rock, hur em di Kaartel aurhen drait.
Tö jaar Friimaakin droch di Faamen jerer en Haurbjen, wat lik sa hoog wiar üs di Hüüv.
Des Haurbjen wiar trinjom me en techt Reeg fan Mesingknopen biseet.

Aur Karminger en di blö Dracht

En Dracht fuar Karminger jaav dit jerer ek. Dit uur uk ek foranert, üs 1929 di blö Dracht ütdönen waar; di Karminger droch da Koptainstjüch.

Di Idee, en blö Dracht tö maaki, her hok Wüfhaurn fan di Nuurđtērper.
Des Dracht en uk di brün Dracht, wat jerer aaftinoch fan ual Wüfhaurn drain waar, ken em uk deling tö se fo.
Senerk di blö Dracht uur aaftinoch drain, en di brün Dracht hingt bitö en eeđeraarbert ruar Dracht bi di Söl'ring Foriining.

Āpskreften en Boker aur Drachten

• „Sylt-Lexikon“ (Harry Kunz, Thomas Steensen) ISBN: 978-3529055188
• „Die nordfriesischen Inseln Sylt, Föhr, Amrum und die Halligen vormals und jetzt.“ (Christian Jensen)- Google Books
• „Die Landestrachten von Nordfriesland “ (Anna Hoffmann) ASIN: B001VCSLSY

Luki uk jir

• Fering dracht
• Dr. Carl Häberlin: Die nordfriesischen Volkstrachten, 1909, Siren XVII bit XXV

Didiar artiikel as di 1. Mei 2012 uun det list faan gud artiikler, diar det leesen luane apnimen wurden. Uun uugenblak jaft at diar 73 faan.