Transistor
 Täkst aw mooringer frasch
|
En transistor as en bagelemänt, weer huum elektrische spåninge ma ferstarke koon.
Prinsiip
[Bewerke | Kweltekst bewerke]Bai en ferstarker gungt en hiilj swåk sinjool in önj än foole gewålt kamt rüt. Än dåt as diling di transistor, di jü ferstarking möölik mååget.
Bai dioode heewe we sänj, dåt da önj iinj ruchting - jü spärruchting - ai liidje. Heer uner heewe we ruchts sun dioode tiikned, ouers we heewe leefts en oudern önj forütruchting deer ma önj e ra klänked. "Wat mååget dåt nü for en ferschääl?" koon huum seede, "Deer låpt duch nåån struum."
Dåt as uk wåår, ouers dåt änret ham wan we da biise dioode tächt baienouder bringe, önj iinj kristal. Dan as dåt nämlik sü, dåt hu elektroone foon jü önj forütruchting stönjende dioode nuch jüst jü önj spärruchting stönjende bariire belinge koone. Da jeewe deer dan duch en latje struum, di sünååmde koläktorstruum. We nååme deeram jü ruchtse bariire di koläktor (C), wilt jü leeftse - jü da elektroone lääwert - as emiter (E) betiikned wårt.
Jü emiterspåning
[Bewerke | Kweltekst bewerke]Nü as dåt je sü, dåt di koläktorstruum fåli gefäili as for e spåning aw e emiter, än jü koone we iinjfåch räigle ma dåt latje stuk deer twasche, jü baasis (B). Än dåt interesante as nü, dåt en hiilj latje äkstro-struum önj e baasis en hiilj grute struum önj e koläktor jeewe koon.
Än ouerdåt di dioode twasche jü baasis än e emiter önj e forütruchting stoont, brüke we mån en hiilj latj spåningsänring am di baasisstruum luupe tu lätjen. Aw e ouder sid stoont di koläktor-dioode eentlik önj e spärruchting, än dåt bedjüset, dåt hi en hiilj grut spåningsänring oufjeewe koon suner dåt di koläktorstruum ham foole änret. Di transistor koon ålsü wörklik ferstarke!
Önjwiinjing
[Bewerke | Kweltekst bewerke]Gewöönlik wårt di emiter önj nul volt läid, jåå unti nåån ouer en mötjstand, wilt önj e baasis jü ingungsspåning tufjard wårt. Bütedåt schal for e gewöönlike årbeswise di baasis-emiter-dioode önj forütruchting stönje. Aw e koläktor-baasis-dioode deeriinj, stoont en spärspåning, jü jüst as bai da dioode önj en maksimum bünen as. Bütedåt jült en maksimum lååsting foon hu tiiner miliwatt bit mör as hunert watt, åles typen-oufhingi. Transistoore for grute lååstinge mönje oofding aw käilplååte unti käilere montiird wårde.
Klänkbile
[Bewerke | Kweltekst bewerke]Heer uner stönje da klänkbile foon en transistor. Dåt jeeft twäär sliike, oufhingi deerfoon weer jü baasis üt P-typ-materjool bestoont unti üt N-typ-materjool. Dåt san ääderenouder NPN- än PNP-transistoore. En hiilj ouderen sliik san da FET's.
Klänkbile
 |
 |
 |
 |
| NPN-Transistor | PNP-Transistor | JFET | IGFET |
|
Didiar artiikel as di 1. Oktuuber 2012 uun det list faan gud artiikler, diar det leesen luane apnimen wurden. Uun uugenblak jaft at diar 73 faan. |