Phanerozoikum

Tekst üüb Öömrang

Äon	Ära	Süsteem	Ääler (mya)
P h a n e r o z o i k u m Düür: 541 Ma	Käno­zoikum Eerdneitdj Düür: 66 Ma	Quartär	0 ⬍ 2,588
		Neogen	2,588 ⬍ 23,03
		Paläogen	23,03 ⬍ 65,5
	Meso­zoikum Eerdmadelääler Düür: 186,2 Ma	Kritj	65,5 ⬍ 145,5
		Jura	145,5 ⬍ 199,6
		Trias	199,6 ⬍ 251
	Paläo­zoikum Erdualtidj Düür: 288,8 Ma	Perm	251 ⬍ 299
		Karbon	299 ⬍ 359,2
		Devon	359,2 ⬍ 416
		Silur	416 ⬍ 443,7
		Ordovizium	443,7 ⬍ 488,3
		Kambrium	488,3 ⬍ 542
iarer	iarer	iarer

At Phanerozoikum (faan ualgreks φανερός phanerós „tu sen“, ζῷον zôon „labenen“ ~ det tidjääler, huar labenen tu sen as) as det jongst äon faan a eerdtidjäälern. Hat begand föör 542 miljuun juaren an lingt bit daalang.

Det äälst süsteem uun't Phanerozoikum as det Kambrium, an uun't Kambrium begand det eegentelk leewent üüb a eerd (kambrisk eksplosioon). Sodenang woort det ääler histoore faan a eerd mä a äoonen diarföör (Proterozoikum, Archaikum an Hadaikum) uk üs Präkambrium betiakent. Uk uun't leed Präkambrium (Ediacarium, ~ 600 mya) jääw't al leewent, man det wiar mikroorganismen an ianfach onerweederplaanten.

Naier iindialang

• Äon: Phanerozoikum (542–0 mya)
  • Ära: Känozoikum (65,5–0 mya)

    K-P-grens (Kritj → Paläogen, ~ 65,5 mya)

  • Ära: Mesozoikum (251–65,5 mya)
  • Ära: Paläozoikum (542–251 mya)

    Präkambrium: (föör 542 mya)

• Äon: Proterozoikum (2.500–542 mya)
• Äon: Archaikum (4.000–2.500 mya)
• Äon: Hadaikum (4.600–4.000 mya)

Tempratuuren

Tempratuuren uun't Phanerozoikum (~ 540 mya bit daalang). 0 as di madelwäärs faan a juaren 1960-1990.
Gud tu käänen as det K-P-grens (of uk K-T-grens) föör ~ 65,5 miljuun juaren.

Luke uk diar

 Commonskategorii: Phanerozoicum – Saamlang faan bilen of filmer