Birkebuumer
 Tekst üüb Öömrang
|
| Birkebuumer | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Birketwiig (Betula pendula) mä ketjin, tiaknang. | ||||||||||
| Süstemaatik | ||||||||||
| ||||||||||
| Wedenskapelk nööm | ||||||||||
| Betula | ||||||||||
| L. |
Birkebuumer (Betula) hiar tu a bleedenbuumer faan det famile Betulaceae.
At jaft sowat 40 slacher uun Euroopa, uun Nuurdameerikoo (diar fööraal bi a uastküst) an uun Aasien, sodenang bal aueraal üüb a nuurdelk eerdheleft.
Beskriiwang
[Bewerke | Kweltekst bewerke]
Birkebuumer san somergreen buumer of strüker. Jo waaks gau an kön al efter sääks juar 7 m huuch wees, ütjwoksen bit 30 m an muar.
At buark as üübfaalen laachtgrä bit witj. Birkebuumer bleu faan aanj Maarts bit aanj April an fermuare jo troch a winj, diaram flä uun di juarstidj föl polen ambi, huar föl lidj ei mä am kön.
Tu a früchten seit am ketjin, jo maanelken hinge, a wiifelken stun aprocht. At siad woort rip uun September bit Oktuuber an fäält üüb troch grat jügen.
Slacher
[Bewerke | Kweltekst bewerke]1. uun Madeleuroopa
- - Sunbirkebuum (Betula pendula), di komt fööraal föör.
- - Muurbirkebuum (Betula pubescens)
- - Sweragbirkebuum (Betula nana)
- - Birkestrük (Betula humilis)
Nat
[Bewerke | Kweltekst bewerke]At buark as iar brükt wurden för letj kasjin. Uun Finlun an uun Nuurdameerikoo haa's diar uk skur an ööder rääskap faan maaget: Meel-, tee- an bruadduusen. Det buark suragt diarför, dat iidjwaar ei so gau ferdareft. Uk tjaar an ööle koon am ütj det buark maage.
A beesembinjer brükt jo twiigen - at ris - an maaget diar fein struatenbeesmer faan. An uk daalang as at ris noch wichtag, am loonangen uun a waas tu maagin.
Mä birkebosker werket am uun a sauna, am a rag uftuklupin. An iarjuaren hää am birketwiiger uk diarför brükt, am jongen sliak tu dun.
Kultüür
[Bewerke | Kweltekst bewerke]Bi a ual Germaanen an a Slaawen spelet a birkebuum en grat rol. Hi wiar mend för det godhaid Freya. Al uun jü tidj hää am en meibuum apsteld, am a somer tu begröötin.
A ääger faan lunstruaten san iar mä birkebuumer beplaantet wurden, auer jo mä hör witj buark uk uun't jonken gud tu sen wiar.
Uun Eestlun, Ruslun, Finlun an Poolen as di buum en natsjuunaal sümbool, so üs uun Sjiisklun di iakebuum.
Ferwis efter bütjen
[Bewerke | Kweltekst bewerke]
Commonskategorii: Birkebuumer – Saamlang faan bilen of filmer
Wikispecies hää en artiikel tu: Birkebuumer