Digital Detox

Digital Detox (dɪdʒ.ɪ.təl ˈdiː.tɒks) jit sa fuul üs dit Geft üt Haur en Lif fo, wat fan digitāli Giraaten en di Aarber diarme iin kemen es.

Di Swaarhair

Sotsiaali Natwarken sen diarfuar diar, dit Oog fan di Nüter fasttöhual. Em skriift wat, 2.000 Liren lees dit, en da kum jen of uk 20 Swaaren. Dit maaket niisgiirig, en em meent bal, dat dit nöörig es of dat dit söner di "Swaaridroogen" ek muar giar.

Aaftinoch uur Mensken, dānen em gaar ek keent, nööriger üs di Naiber of di Famiilie, aurdat em jaa ön dit diari Natwark sa aur di Maaten iinig es.

Sa'n Ofhengighair ken di Mensken diarfan ofhual, jaar Haur fuar di daagelk Swaarhairen en Aarbern iintöseet, en da ken em me di Tir uk kraank diarfan uur.

Fuar hoken dēr em dit?

Des ken jens en gur Fraag wiis.

Wan em wat sa üs di friisk Wikipedia maaket en fortelt dit bi sotsjaali Meedien ombi, da wel em hol en Swaar haa. Di Forskel es man weđer em dit fuar di Swaar maaket of fuar hömsalev en di Saak, bi dit Wiki di Spraak en dit Projekt.
Fuaral me Handhelds meent em, dat em sin "Frinjer" aural me hen nemt, aurdat ja jaa altert wat skriif kür. Sa fuul beeter sen man uk Kompjuuters ek, wan dit aur di Maaten giar.

Jüst dit salev es dit me Forkiirsforanering of wat em sa fuarhaa ken.

Di Fraag es altert: Dö ik dit fuar mi of fuar di Üđern en jaar Swaar?

Wat ken em maaki?

Dit Jest es noch, Apps fan Sotsiaali Meedien, wat altert Biskiir dö, ek tö nüti. Fuar't Miist let des Natwarken jam uk aur en Browser önluki, en des es da üt wan di üt es.
Wan em en senerlig App fuar sok Meedien heer, da es di Stööp tö di Internetbrowser somtirs en litj bet fiiđer, man em skel da me di Daatensküül üppasi.
Aliining di Taacht, wat di rocht Wai es en gung diarme om, ken al en et muar Ofstant en Reflexioon diarfan meen.

Aur di Nacht ken em uk sin Smartphone ütmaaki. Dit spaaret uk Energii. En Smartphone nemt waker 20 bit 30 Watt aur en Dai, en Tablet uk 50 bit 60 Watt. Kumt üp ön, hur fuul em diarme maaket.

Wat höm sa nögen önjert, dit uur aur dit Jaar dach en bet wat:
30 Watt x 365 Daagen sen me 10.950 Watt al muar üs 10 kWh.

Wan em sin Smartphone miarnem weđer önstelt, da auriit em sin Pasuurter of PIN uk ek sa lecht.

Bloatware

Di Maakers fan Smartphones en Tablets dö altert masi Apps me langs, wan ja di Giraaten forkoopi. Des skel aaftinoch dit Leewent me sa'n Giraat iinfacher naaki, man dit ken uk diarfuar wiis, dat ja mefo, wat di Kooper me sin Giraat maaket.
Sok Apps blöös dit Giraat fuar't Miist āp, en diarom jit ja uk Bloatware.

Dit ken dit Leewent uk forgefti. Wan em sin Giraat diarfan rensket, da dēr em uk wat fuar en klaar Haur, wat sa'n Giraat üs dit önluket wat dit es:

En Maskiin hur em me önluki ken, wan em wat weet wel. Dat em diar uk Gurs me dö ken sa üs Friisk Wikipedia of Fooren, hur jen di Naist help ken, dit let höm da jaa uk wes kanalisiari.

Luki uk jir

Sieben Tipps zur digitalen Entgiftung, Süddeutsche Zeitung (München) vom 28.11.2017
Digital Detox: Der letzte Klick, Artikel von Wenke Husmann, Die Zeit (Hamburg) 31.12.2018
SRF: Immer online – Wege aus der ständigen Erreichbarkeit, Digital Detox
Sean Parker: Facebook Exploits Human Vulnerability (We Are Dopamine Addicts) (engl.)
Jaron Lanier: On how social media ruins your life (engl.)
Cold Turkey, Programm en kum fan Smartphonesucht of.