Gwich’in spriak

Faan Wikipedia
(Widjerfeerd faan Gwich’in)
Tekst üüb Öömrang


Gwich’in spriak

Snaaket uun

USA (Alaska), Kanada
Spreegern 770
Wedenskapelk
iindialang
Spriak-Ufkörtang
ISO 639-2:

gwi

ISO 639-3:

gwi

Gwich’in spriak (aanj nööm: Gwich’in ; ingelsk: Gwich’in, Kutchin) as det atapaskisk spriak faan't Gwich’in fulk uun Nuurd-Ameerikoo. Snaaket woort det faan amanbi 770 minsken fööraal uun Alaska an uun a Nuurdwaast-Teritoorien an uun Yukon uun Kanada.

Gwich’in as at amtelk spriak uun a Nuurdwaast-Teritoorien.

Spriakwiisen an Fulken[Bewerke | Kweltekst bewerke]

  • Alaska Gwich’in spriakwiisen (ingelsk Alaskan Gwich’in, Alaska dialects) : Uun Yukon–Koyukuk Census Area.
    • Dihaii Gwich’in.
    • Neetsʼąįį Gwich’in (eegentelk: 'residents of the north side'): Uun Arctic Village (Vashraii K’oo).
    • Dendu Gwich’in (eegentelk: 'foothill mountain people'): Uun Birch Creek (Deenduu).
    • Draan’jik Gwich’in (eegentelk: 'Black River people'): Uun Chalkyitsik uun Black River.
    • Danzhit Hanlaih Gwich’in (eegentelk: 'water flowing out of the mountains'): Uun Circle (Dan Zhit Haainlaii)
    • Gwich’yaa Gwich’in (eegentelk: 'people of the flats'): Uun Fort Yukon (Gwichyaa Zhee) an Venetie (Viihtaii).
  • Kanada Gwich’in spriakwiisen (ingelsk Canadian Gwich’in, Canadian dialects)
    • Van Tat Gwich’in (eegentelk: 'people who live among the lakes'): Uun Old Crow uun Yukon.
      • Old Crow dialect
      • Peel River dialect
    • Dagudh Gwich’in. Uun Yukon.
    • Teetł’it Gwich’in (eegentelk: 'people of the head waters'): Uun Fort McPherson (Teetł’it Zheh) uun a Nuurdwaast-Teritoorien.
    • Gwichya Gwich’in (eegentelk: 'people of the flats'): Uun Tsiigehtchic (ual nööm: Arctic Red River) uun a Nuurdwaast-Teritoorien.
    • Edhiitat Gwich’in (eegentelk: 'delta people'): Uun Aklavik uun a Nuurdwaast-Teritoorien.
    • Nihtat Gwich’in (eegentelk: 'mixed people'): Uun Inuvik uun a Nuurdwaast-Teritoorien.

Mamenspriak[Bewerke | Kweltekst bewerke]

Mamenspriak spreegern Nian mamenspriak spreegern Gehial Gwich’in etnisk fulk
Alaska 300 800 1.100
Kanada (1998)[1] 430 1470 1900


Gwich’in as at amtelk spriak uun a Nuurdwaast-Teritoorien. Gwich’in spreeger taalen uun't juar 1998 uun a Nuurdwaast-Teritoorien:[2]

hüs spriak mamenspriak spreegern tuup fulk
40 250 310 2.397


Gwich’in studententaalen uun a juaren 1987-1988 uun Alaska:[3]

Skuul-regiuun Mamenspriak spreegern Nian mamenspriak spreegern Gehial studenten
Fairbanks 1 33 34
Yukon Flats 22 179 201
Tuup 23 212 235

Bispalen[Bewerke | Kweltekst bewerke]

  • łuk fask
  • vadzaih rendiart
  • dzhiig fögel
  • kʼaii wilag
  • shin somer
  • khaii wonter
  • zhoh snä
  • tshin rin
  • kʼoh wulk, swark
  • shizheh min hüs
  • nizheh din hüs
  • vizheh sin/hör hüs
  • nakhwazheh üüs hüs, jau hüs
  • guuzheh hör hüs
  • Drin gwiinzii gud dai
  • Dinjii Zhuh kʼyùu lèe ginįįkhìi ? snaakest dü det spriak fan a ual iinwenern?
  • Ąhą̀, Dinjii Zhuh kʼyùu lèe ginihkhìi ja, ik snaake det spriak faan a ual iinwenern
  • Neenjit dàgòonchʼùu ? hü hetst dü?

Taal nöömer[Bewerke | Kweltekst bewerke]

  • ihłak ian
  • neekaii tau
  • tik trii
  • daang sjauer
  • ihłoogwinlìʼ fiiw

Muun nöömer[Bewerke | Kweltekst bewerke]

A Gwich’in muun nömer:[4]

  • shreedrin alemnak
  • shreenanh muun
  • Ch’anjaa / Ahtr’aii Shree Choo Janewoore
  • Veegwaadhat / Ahtr’aii Shree Tsal Febrewoore
  • Ch’izhin Zhrii Maarts
  • Ch’ikee Zhrii April
  • Gwiluu Zhrii Mei
  • Vanan Ch’iighoo Jüüne
  • Òuk Choo Zhrii Jüüle
  • Khii Zhrii August
  • Dinjik Zhrii September
  • Vadzaih Zhrii Oktuuber
  • Divii Zhrii Nofember
  • Ch’atsal Detsember

Futnuuten[Bewerke | Kweltekst bewerke]

  1. 1998 Statistics Canada
  2. Gwich’in Social & Cultural Institute. Archiwiaret faan det originool di 24. September 2010. Ufrepen di 27. August 2011.
  3. Bilingual/Bicultural Education Programs
  4. Native Languages: Months

Ferwis efter bütjen[Bewerke | Kweltekst bewerke]