Xhosa (Spriik)

Tekst üüb Fering

Det Xhosa Spriik (üüb Xhosa: isiXhosa) as en spriik, wat tu det Nguni skööl faan a Bantuspriiken hiart. Det as at spriik faan a Xhosa an ian faan dön elwen amtelk spriiken faan Süüdaafrika. At spriik wurt faan 8.154.257 lidj üüs mamenspriik, fööraal uun det Uastkap Prowins, snaaket (2011)^[1]. Det maaget det tu't spriik mä dön naistgratst taal faan mamenspreegern uun Süüdaafrika efter Zulu (wat 11.587.374 spreegern hee^[2]). Amanbi 11 miljuunen lidj brük Xhosa üüs naistspriik.

Gramatiik

Det Xhosa Spriik, üüs öler bantuspriiken, hee klasen faan prefiksen. En mensk, wat tu det Xhosa folk hiart as umXhosa (en wurd, wat tu de iarst klas hiart). At muartaal diarfaan as amaXhosa (en wurd, wat tu de seekst klas hiart). At spriik faan a Xhosa as isiXhosa (7. klas).

Klas	Iantaal	Muartaal	Bispal
1/2	um-	aba-, abe-	umntu (muartaal: abantu) mensk
1a/2a	u-	oo-	umama (muartaal: oomama) mam
3/4	um-	imi-	umthi (muartaal: imithi) buum
5/6	i-, ili-	ama-, ame-	ijelo (muartaal: amajelo) kwel
7/8	is(i)-	iz(i)-	isonka (muartaal izonka) bruad
9/10	iN-	iiN-, iziN-	ingonyama (muartaal iingonyama) lööw
11/10	u-, ulu-, ulw-, ul-	iiN-, iziN-	ubalo (muartaal iimbalo) folksteeling
14	ubu-, ub-, uty-		ubuhle smokhaid
15	uku-		ukuhleka gekaakel
17	uku-		ukwindla harewst

Kwelen

Luke uk diar

Nguni Spriiken: Nuurd-Ndebele, Süüd-Ndebele, Swaasi, Xhosa, Zulu.
Amtelk spriiken faan Süüdaafrika: Afrikaans, Ingels, Nuurd-Sotho, Sotho, Süüd-Ndebele, Swaasi, Tsonga, Tswana, Venda, Xhosa, Zulu.

[1] Statistics South Africa (2011), Census 2011: Census in Brief, s. 26

[2] Statistics South Africa (2011), Census 2011: Census in Brief, s. 26

[1]

[2]