Pleistozän
(Widjerfeerd faan Istidåler)
 Tekst üüb Öömrang
|
| Süsteem | Serie | Kirew | ≈ Ääler (mya) |
|---|---|---|---|
| Quartär | Holozän | Holozän | 0,0117–0 |
| Pleistozän | Jongpleistozän (Tarantium) |
0,126–0,0117 | |
| Madelpleistozän (Ionium) |
0,781–0,126 | ||
| Ualpleistozän (Calabrium) |
1,806–0,781 | ||
| Gelasium | 2,588–1,806 | ||
| ääler | ääler | ääler | ääler |
At Pleistozän (faan ualgreks πλεῖστος pleistos „miast“ an καινός kainos „nei“) as det ääler kirew uun't eerdtidjääler Quartär. Det jonger kirew het Holozän of Alluvium (föör 11.700 juar bit daalang). At Pleistozän woort uk üs Diluvium (=istidj) betiakent. En ööder betiaknang as ualstiantidj, auer a iarst minsken noch nian metal maage küd.
Iindialang
[Bewerke | Kweltekst bewerke]
Uk wan det Pleistozän üs istidj betiakent woort, as det ei gans rocht, auer't kuul- an waremtidjen jääw:
- Jongpleistozän (Tarantium) (föör 126.000 juar bit föör 11.700 juar)
- Uun't Jongpleistozän wiar det Eem-waremtidj, det hää sowat 10.000 juar düüret, an do kaam det Weichsel-kuultidj, det hää muar üs 100.000 juar düüret. Uun Süüdsjiisklun sait am Würm-istidj an uun Nuurdameerikoo Wisconsin-kuultidj. Uun detdiar tidj as di minsk det wurden, wat hi daalang as. Gliktidjag san uk föl diarten ütjstürwen, an a wedenskap spikeliaret diarauer, of det bluas faan't kliimaferanerang kaam of uk diarfaan, dat a minsk ham üüb a hiale eerd briad maaget hää.
- Madelpleistozän (Ionium) (föör 781.000 juar bit föör 126.000 juar)
- Uun't Madelpleistozän wiar muar warem- an kuultidjen:
- Saale-kuultidj faan 347.000 bit 126.000, det wiar eegentlik tau kuultidjen mä en waremtidj so am 240.000 diarmad, uun Süüdsjiisklun: Riss-istidj
- Holstein-waremtidj faan 370.000 bit 347.000
- Elster-kuultidj faan 475.000 bit 370.000, diar wiar uk en waremtidj so am 400.000 diarmad, uun Süüdsjiisklun: Mindel-istidj
- Cromer-waremtidj faan 850.000 bit 475.000, det begand al uun't Ualpleistozän
- Uun't Madelpleistozän wiar muar warem- an kuultidjen:
- Ualpleistozän (Calabrium) (föör 1.806.000 juar bit föör 781.000 juar)
- Üs det Ualpleistozän tu aanj ging, hää ham det magneetfial faan a eerd amkiard. Det hää grat feranerangen uun a natüür broocht.
- (Gelasium) (föör 2.588.000 juar bit föör 1.806.000 juar)
- Di began faan't Gelasium (efter det italjeensk stääd Gela uun Siziilien) as fäästlaanj troch det Gauss-Matuyama-grens, diar hää ham al ans det magneetfial amkiard.
Luke uk diar
[Bewerke | Kweltekst bewerke]
Commonskategorii: Pleistozän – Saamlang faan bilen of filmer