Mehmed VI.

Tekst üüb Fering

Mehmed VI. Wahideddin (* 4. Janewoore 1861 uun Konstantinoopel; † 16. Mei 1926 uun Sanremo, Itaalien) wiar faan 3. Jüüle 1918 tu 1. Nofember 1922 de 36. an letst sultaan faan det Osmaans Rik an det naistletst osmaans kaliif. Hi wurd sultaan efter a duas faan san bruler Mehmed V. an wurd Nofember 1922 faan det Grat Natschunaalfersaamling faan a Türkei ufsaat.

Leewent

Hi wiar en dring faan sultaan Abdülmedschid I. an Gülüstü Hanım, diar Abchaas wiar. Hi wurd 1916 a truunfuliger efter Şehzade Yusuf Izzeddin, en dring faan sultaan Abdülasis, stoorew. Hi wurd sultaan 3. Jüüle 1918 efter san bruler Mehmed V. san duas. Üüs hi sultaan wurd, wiar det Osmaans Rik uun de Iarst Wäältkrich üüb at sidj faan Tjiisklun, Uasterrik-Ungarn an Bulgaarien. A krich wiar tu't tidj för't rik en katastroof: dön Aliiarten besaat a süüd faan Palestiina an det hial Mesopotaamien. Tu't tidjponkt faan sin bitreed hed hi böös letjet meecht, auer't Komitee för Ianhaid an Widjerskred (KIW), sant 1913 oner't feering faan dön trii paschas Enver Pascha, Talaat Pascha an Djemal Pascha, sant 1908 at lun regiaret hed.

At situatschuun anert ham, üüs de 30. Oktuuber 1918 det Osmaans Rik at Woopenrau faan Mudros mä dön Aliiarten onerteekent. A woopenrau broocht at bedialigung faan't rik uun a krich tu aanj an't feering faan't KIW flüchtet faan't lun: dön trii paschas ging tu Tjiisklun. A sultaan hee do at mögelkhaid, trau gratwesiiren uun tu stelen, am sin persöönelk kontrol auer't regiaring tu auernemen an sin autoriteet stark tu maagin.

Efter't deellaag faan't rik faan a Aliiarten, toocht a sultaan, dat det uun sin best politiisk intrese wiar, mä jo (fööraal mä det Ferianigt Köningrik) tup tu werken. Fraansöösk, britisk an italjeens saldooten begand faan 12. Nofember hör besaating faan Konstantinoopel an leederhen öler dialen faan Uastthraakien an dialen faan Anatoolien. En welerstant jin't besaating begand uun Deetsember.

Uun't tweskentidj, a sultaan, auer hi en fiind faan't KIW wiar, stroofet ual lasmaaten faan't partei an liaset de 23. Nofember 1918 det Osmaans Parlament ap. Üüs greks saldooten de 15. Mei 1919 İzmir (do Smyrna) besaatet, berep a sultaan en nei fersaamling. Hi säänd en jong ofisiar, Mustafa Kemal Pascha, tu det Suart-Sia-Regiuun, am seeker tu stelen, dat at regiuun oner a kontrol faan't regiaring bleew.

Mustafa Kemal slood ham man tu a welerstant jin dön Aliiarten uun. Efter hi uun Samsun lunigt wiar, begand hi mä sköölen faan Natschunalisten, diar jin a Aliiarten welerstun wul, kontakt ap tu nemen. Hi hääl uk grat fersaamlingen uf, am at apbauen faan a welerstant tu halepen an mä ianhaiden faan't armee uun föl öler dialen faan't lun kontakt ap tu nemen. Oner sin feering, en nei regiaring, det Grat Natschunaalfersaamling, wurd de 23. April 1920 uun Ankara grünjlaanjen. At wiar a sultaan san luuw, dat Mustafa Kemal an det Natschunaalfersaamling hör aktiwiteeten en widjersaating faan a poliitisk aktiwiteeten faan't KIW wiar: hi ded ales jo tu behanrin.

Auer a sultaan toocht, dat det ünrealistisk wiar, a Aliiarten ütj tu slauen, saad hi jä tu a Ferdrach faan Sèvres (10. August 1920), diaruun det Osmaans Rik oner dön Alliiarten apdiald wurd: a Hedschas (nü dial faan Saudi-Araabien) skul suwereen wurd, Armeenien (uun a uast faan't rik) an Grekenlun (uun a waast) skul grat gebiiten fu. Uk skul at regiuun am a eeger uun a süüd an waast an uk at regiuun am det Marmara-Sia (tup mä't hoodsteed Istanbul) oner internatschunaal kontrol steld wurd. A prowinsen uun dön araabsk lunen an dön ferblewen restelk föörrochten uun a nuurd faan Aafrika skul oner Frankrik, Itaalien an det Ferianigt Köningrik apdiald wurd. At regiuun Kurdistaan skul uk autonoom weese.

At armee faan a Natschunalisten begand uun't juar 1920 jin Frankrik, Armeenien an Grekenlun tu stridjen. Uun Janewoore an Febrewoore 1920 kaam det uun a süüdwaast faan a Türkei tu stridjen twesken Fraansöösk an Natschunalistisk saldooten, fööraal am't steed Maraş (nü Kahramanmaraş). A fraansuusen moost a steed ferleet an toog jo efter an efter, steed för steed, turag. A stridj jin Armeenien wurd twesken Jüüne an Deetsember 1920 wonen an at lun wurd twesken a Türkei an det nei Sowjetunioon apdiald. Greks kontrol faan a waast faan Anatoolien kaam uk tu aanj: jo toog efter deellaagen uun Janewoore an Marts tu April 1921 faan det greks armee faan Natschunalisten uun tau slachten bi İnönü uun det Eskişehir Prowins. Det letst steed oner greks kontrol, İzmir, fool tu a Natschunalisten uun September 1922.

Üüs a Natschunalisten loket, ferschükt a sultaan an sin regiaring jo uf tu finjen. Hi hed man wel det politiisk legitimiteet ferleesen an üüs a Aliiarten fertreedern faan det nei ferwalting uun Ankara an det keiserlik regiaring uun Istanbul tu en freeskonferens uun Lausanne uun a Swaits nuadigt, küd at regiaring uun Ankara de 1. Nofember a sultaan uf tu saaten. Do flüchtet Mehmed VI. faan't lun üüb en britisk krichsskap tu Malta. Hi stoorew 16. Mei 1926 uun eksiil uun San Remo, Itaalien an wurd uun a hoof faan de Tekkiye-Moschee uun Damaskus begreewen^[1].

Luke uk diar

Sultaanen faan det Osmaans Rik uun dön njüügentanjst an twuntigst juarhunerten: Selim III. (1789–1807), Mustafa IV. (1807–1808), Mahmud II. (1808–1839), Abdülmedschid I. (1839–1861), Abdülasis (1861–1876), Murad V. (1876), Abdülhamid II. (1876–1909), Mehmed V. (1909–1918), Mehmed VI. (1918–1922).

Kwelen

↑ Gábor Ágoston an Bruce Masters (editöören), 2009, Mehmed VI uun det Encyclopaedia of the Ottoman Empire, Infobase Publishing, New York, s. 371-2.

Föörgunger	Amt	Efterfulger
Mehmed V.	Sultaan faan det Osmaans Rik 1918-1922	At baantje faan a sultaan wurd ufskaafet

[1] Gábor Ágoston an Bruce Masters (editöören), 2009, Mehmed VI uun det Encyclopaedia of the Ottoman Empire, Infobase Publishing, New York, s. 371-2.

[1]