Neederlönje

Faan Wikipedia
Didiar artiikel ment di loonsdial uun Euroopa. Menst Dü ferlicht Könangrik faan a Neederlunen ?
Täkst aw mooringer frasch



Nederland
Nederlönj
Foone foon Nederlönj Woopen foon Nederlönj
Woolspräk: Je Maintiendrai
Nasjonoolhymne: Wilhelmus
plåts foon Nederlönj
Amtsspräke Nederlönjsch, Weestfrasch
Hoodstää Amsterdam
Stootsform konstitusjonåle moonargii
Gebiit
% wååder
41.543 [1] km²
18,41­%
Inboogertål (2024) 17.948.000 [2]
432 Inb. / km²
Münt Euro (EUR)
Tidsoone UTC +1
Fiirdäi 27 april
Lönjkoode NLD
Internet TLD .nl
Teelefoonforwool ++31


Da Neederlönje (aw Tjüsch: Niederlande, aw Weestfrasch: Nederlân, aw Neederlönjsch: Nederland) as en lönj önj Weest-Euroopa. Jü hoodstää as Amsterdam än jü kining foon dåt kiningrik as sunt 2013 Willem-Alexander. Minister-präsident as sunt 2010 Mark Rutte.

Geografii[Bewerke | Kweltekst bewerke]

Di huuchste bärj foon dåt lönj as di Vaalserbärj (323 m). Da grutste struume foon da Neederlönje san jü Maas, di Rhin, jü Schelde, ju Waal än jü IJssel.

Da Nederlönje wårde begränsed foon:

Histoori[Bewerke | Kweltekst bewerke]

Sunt 1581 bilede Holönj tuhuupe ma (Weest-) Fraschlönj (Fryslân), Groningen, Siilönj, Utrecht, Gelderlönj än Overijssel jü föderåål republiik foon da soowen prowintse (da Nederlönje). Da oudere - Drente önj dåt ååsten än Nord-Braband än Limborj önj dåt sööden, hingeden deer en lait ås äinduum bai.

Önj dåt soowentäinst iirhunert köm jü republiik döör hoonel tu en grut rikduum än wus deerdöör aw en was tid jü jarst grutmåcht foon e wråål, jü grute koloniie häi önj Ååst-Indien än latjere önj Afrikaa un Ameerika (New York wus grünläid ås Nai Amsterdam). Jü republiik wörd ferwålted foon en stäädehüüljer (stadhouder), di foon da provintse kiisd wörd. Dåt wus dan åltens en prins foon Oranien.

Önj dåt oochtäinst iirhunert wus dåt åles forbai än wörd dåt åltens mör tu en latj lönj, dåt tuleest 1795 foon da Frånsche äroobred wörd. Deer wus dåt forbai ma föderalismus än åle prowintse wörden uner Den Haag broocht. Sü ferlüüs Weestfraschlönj dan sin frihäid. Holönj wörd uk nuch önj tou diile kliiwed (Nord- än Söödholönj) än sü jäif dåt eeftert alwen provintse.

Ås 1813 da Frånsche foon di alians sloin wörden wjarn, köm di leeste stäädehüüljer wi än wörd 1815 tu kining ütbiiljked. Man di föderalismus köm ai wi än ouers ås önj Tjüschlönj än da mååste oudere lönje hääwe prowintse än gemiinde bål ninte tu seeden. Da mönje uk bål niinj äine stüüre hääwe.

Jarst 1985 köm jü tweelewte prowints Flevolönj deertu, jü bestoont üt diile foon di önjdikede Söödersiie twasche Holönj än Weestfraschlönj.

Prowintse[Bewerke | Kweltekst bewerke]

Prowintse, hoodstäägne än oudere wichtie stääse foon da Neederlönje

Da 12 prowintse foon da Neederlönje.[3]

Prowints Rang
fläche
Rang
önjb.
Fläche
km²
Anteil
 %
Önjboogertål
(2023)
Hoodstää
Drente 9 10 2.680 6,5 502.000 Assen
Flevolönj 10 11 2.412 5,8 445.000 Lelystääd
Gelderlönj 2 4 5.136 12,4 2.134.000 Arnhiim
Groningen 7 9 2.955 7,1 596.000 Groningen
Limborj 11 7 2.210 5,3 1.128.000 Maastricht
Nord-Braband 3 3 5.082 12,2 2.626.000 's-Hertogenbosch
Nordholönj 4 2 4.092 9,9 2.953.000 Haarlem
Overijssel 5 6 3.421 8,2 1.184.000 Zwolle
Siilönj 8 12 2.933 7,1 391.000 Middelburg
Söödholönj 6 1 3.308 8,0 3.805.000 Den Haag
Utrecht 12 5 1.560 3,8 1.388.000 Utrecht
Weestfraschlönj 1 8 5.753 13,8 660.000 Ljouwert
41.543 100 17.811.000

Stääse[Bewerke | Kweltekst bewerke]

Ökonomii[Bewerke | Kweltekst bewerke]

Dåt Brutoinlönjsprodukt pro hood wus $39.000 önj 2007. Önj 2007 wus 2% foon e hiilj ökonomii loonbedrif, 24,4% industrii än 73,6% tiinjste.

Sii uk[Bewerke | Kweltekst bewerke]

Kwäle[Bewerke | Kweltekst bewerke]

  1. Statistieken Nederland, AlleCijfers.nl
  2. Bevolkingsontwikkeling; maand en jaar, CBS StatLine
  3. Provincies in cijfers, AlleCijfers.nl