Orbitaal

Tekst üüb Öömrang

Ual föörstelang faan elektroonen.

At Orbitaal as en ütjdruk uun a kwantenmechaanik an beskraft mä matemaatisk funksioonen, huar en elektron trinjam en atoomkial ham woorskiinelk aphäält.

Iar mend'am, a elektroonen flä trinjam en atoomkial üüb en fääst boon so üs a muun trinjam a eerd. Daalang witj'am, dat jodiar elektroonenboonen bluas di rüm san, huar en elektron ham woorskiinelk aphäält.

Klasifikatsioon

Orbitaalen faan't iarst elektroonenrüm (s mä 2 elektroonen) an ööder elektroonenrüm (p mä 8 elektroonen).

Orbitaalen wurd iindiald efter jo trii kwantentaalen $\,n,\,l,\,m_{l}$.

1. kwantentaal $n\,$: Rüm

Det iarst kwantentaal $n=1,\,2,\,3\,\ldots \,$ beskraft di elektroonenrüm, huar det orbitaal tuhiart. At taal faan orbitaalen bereegent ham ütj $n^{2}\,$. En elektroonenrüm hää ei muar üs $2\cdot n^{2}\,$ elektroonen.

2. kwantentaal $l\,$: Furem

Det ööder kwantentaal $l=0,\,1,\,2,\,\ldots ,\,(n-1)\,$ beskraft det furem faan en orbitaal. Uun steed faan taalen 0, 1, 2, ... woort det ööder kwantentaal uk mä buksteewen s, p, d, f, g betiakent.

Furem faan't p-Orbitaal
($l=1$).

Furem faan d-Orbitaalen ($l=2$).

Furem faan f-Orbitaalen ($l=3$).

Nööm	Ual bedüüdang	Ööder kwantentaal	Furem	Bereegnang $2l+1$
s-Orbitaal	sharp	$\,l=0$	Kuugel	1
p-Orbitaal	principal	$\,l=1$	Sunklook	3
d-Orbitaal	diffuse	$\,l=2$	Swäärs sunklooken	5
f-Orbitaal	fundamental	$\,l=3$	Roseten	7
g-Orbitaal	(gongt efter't alfabeet widjer)	$\,l=4$	?	9
h-Orbital	(gongt efter't alfabeet widjer)	$\,l=5$	?	11

Magneet-Kwantentaal $m_{l}\,$

Det magneetkwantentaal as en winkelfunktjuun an diarför feroontwurdelk, dat at bi't 2. kwantentaal $l\,$ akeroot $2l+1\,$ ünlik furmen faan orbitaalen jaft.

Luke uk diar

 Commonskategorii: Orbitaalen – Saamlang faan bilen of filmer