Foneem

En foneem as en klas faan tuuner, diar uun en spriak detsalew distinktiif funksioon haa.

Bispal: Det 'r' uun det wurd 'ruad' woort ei aueraal likedenang ütjspreegen, det koon rolet of uk rewen wurd. Man ianerlei, hü't ütjspreegen woort, hää 'ruad' leewen detsalew bedüüdang. Det ütjspriak faan't 'r' maaget nään ferskeel uun't bedüüdang. Aal jo warianten faan't 'r' haa detsalew distinktiif funksioon. Diaram hiar jo tuup tu't foneem /r/.

Sodenang as det foneem di letjst dial uun üüs spriak, diar det bedüüdang onerskääst of fäästleit.

Ööder bispal: 'sune' (mä sun bestreile) an 'suune' (dring). Iarst wort det 'u' kurt ütjspreegen an do lung. Auer det lengde faan't 'u' en ferskeel uun a bedüüdang ütjmaaget, san /u/ an /u:/ tau ünlik foneemen.

Grafeem

Miast jaft at för arke foneem en aanj grafeem (skrafttiaken, buksteew).

Bispal: Det lung /u:/ woort mä tau 'uu' skrewen, det kurt /u/ mä ian 'u'.

Ööder bispal: Det 's' uun 'wise' as wok/stemhaft (/z/), uun 'hise' oober skarep/stemluas (/s/), man bias tuuner brük detsalew grafeem 's'. Uk det 'i' uun eder wurd woort ei likedenang ütjspreegen.

Foon

En foon as en tuun uun en spriak. Ei arke foon as en foneem. Bluas wan det foon det bedüüdang faan en wurd feranert, do as det en foneem.

Bispal: Det wurd 'ruad' koon mä en "alweolaar" /r/ ütjspreegen wurd of mä en "uwulaar" /ʀ/. Det san tau ünlik foonen, man nian foneemen, auer det bedüüdang detsalew blaft.

Luke uk diar