Doogebel

"Doogebel" önj oudere spräkewise

Sölring Öömrang Fering Halunder Halifreesk Mooring Wiringhiirder Karhiirder Gooshiirder

Täkst aw mooringer frasch

Woopen

Tjüschlönjkoord

Koordinaaten: 54° 44′ N, 8° 43′ O

Gründooten

Bundeslönj:

Slaswik-Holstiinj

Kris:

Nordfraschlönj

Amt:

Söödtuner

Huugde ouer NN:

1 m ouer NN

Grutelse:

36,92 km²

Inboogere:

891 (31. Det. 2021)^[1]

Inboogere per km²:

24 Inboogere per km²

Postkåntåål:

25899

Tilefoonfoorwoolen:

04667, 04674

Kfz-Kåntiiken:

NF

Gemiindenumer:

01 0 54 022

LOCODE:

DE DAG

NUTS:

DEF07

Adres foon e Amtsferwalting:

Marktstraße 12
25899 Naibel

Internetsid:

www.amt-
suedtondern.de

Bürgemäister:

Kurt Hinrichsen

Lååg foon jü gemiinde Doogebel önj e Kris Nordfraschlönj

Doogebel (aw Tjüsch: Dagebüll, aw Dånsch: Dagebøl) as en toorp önj Nordfraschlönj än tuhuupe ma Foortuft än Waiguurd en gemiinde önj e kris Nordfraschlönj. Jü hiirt tut Åmt Söödtuner. Tu’t norden läit e gemiine Galmsbel, tu’t nordååsten lade Risem-Lonham än Stääsönj, tu’t ååsten e Hoorne, tu’t sööden e Hoolme än tu’t weesten e Weestsiie. E gemiine heet 884 inboogere (2019)^[2].

Histoori[Bewerke | Kweltekst bewerke]

Döör e jarst grut moondrånkels 1362 än et indiken foon lönj önj e läädere iirhunerte önjstöö deer en grut wik twasche e Wisinghiird tut norden, e Moore tut ååsten, än e Hoorne tut söödååsten. Önj jüdeer wik läin maning hålie. Da grutste wjarn Galmsbel, Doogebel, Foortuft, Waiguurd än e Houlme.

Eefterdåt e Houlme 1515 än Waiguurd 1577 loonfååst mååged wörden wjarn, wörd önjt 17st iirhunert fersoocht än dik e hiile doogblinge wik aw iinjtooch in foon Waiguurd bit tu e Wisinghiird. Ouers jü tweet grut moondrånkels 1634 mååged deer en iinje aw. Dåt jarst diilj foon dåtdeer forheewen, e Hollönjerdik, wat e stormflödj fort mååst ouerstiinjen häi, wörd dan jarst iinjsen ma e Moordik eefter Moosbel oufslin. Bit 1688 sääkerden e Foortuftinge jare håli seelew ma en siidik.

E Doogblinge füngen önjt iir 1700 en Oktroy weerdöör ja jare håli önj e iirnge 1702 än 1703 indike köön wat sü tu en ailönj wörd. 1704 wörd dan en doom eeftert norden bäged wat et nai ailönj ma e Üülje Krisen-Albrechen-Kuuch än e fååstewål ferbün. Än döört indiken foon e Klisiikuuch 1727, wörd Doogebel uk fåli loonfååst.

Åldåt et önj en ouderen Oktroy foon 1700 fååstseet wörden wus, wörd e håli Galmsbel ai indiked. Deer wörd bloot en doom tu e fååstewål önjt iir 1701 bäged ouers e håli bliif suner schööl for e sii. Tuleest ging uk di leeste weerw bai e håliflödj 1825 uner.

Diling wise nuch da tweelwen weerwe än e form foon e Doogebelinge Kuuch deer aw haane hü e håli Doogebel am 1700 wälj ütsåch. Än uk di stroote wat diling aw di üülje doom tu e fååstewål låpt håt nuch "Dagebüll Damm".

Di 1. önj e Ismoune 2008 wörd e gemiine diilj foont Åmt Söödtuner.

Beschriwing[Bewerke | Kweltekst bewerke]

Diling amfootet et toorp Doogebel da tra kuuge Juljåånen-Marien-Kuuch, Oosewulder Kuuch än e Doogebelinge Kuuch. Tu e gemiine Doogebel hiire aptu uk nuch Foortuft än Woiguurd.

Önjt weesten foon e Doogebelinge Kuuch deer lait et toorpsdiilj Doogebel-Huugen ma daheer weerwe:

Kuuchweerw ma et Stroonhotel
Jensweerw
Naiweerw ma et "Hotel Neuwarft"
Dyensweerw
e meelenweerw, en läigen weerw weer iirtids en meelen stöö

Bai e Kuuchweerw as e huuwen, weer schaawe tu e ailönje Feer än Oomrem sile. Hu schaawe sile uk tu e hålie. Dåt gungt åål foon e dåmperbru ouf, weer uk di such foon Naibel haanekjart. Doogebel heet en lungen bütendik. Deer stönje brökede "bååse-buude" bai e strönj. Bai eebe koon följk üt aw e slaag luupe, än uk ouer tu Üülönj spånke. Önj e slaag koon huum apårtie keere siinj: kråbe/twasluupere, poorne, schule, sii-stääre, stroonsnake.....

Doogebel heet uk en hotel, dåt stroonhotel, följk ferteelt, dåt iinjsen Hans Christian Andersen deer ouernåchtet heet, as´r aw e wäi ouer tu Feer wus, am di dånsche kining tu besäken.