Elektrisk Speening

"Elektrisk Speening" üp üđer Spreekwiisen

Sölring  Öömrang  Fering  Halunder  Halifreesk  Mooring  Wiringhiirder  Karhiirder  Gooshiirder

Söl'ring

Füsikālisk Maaten
Noom	Elektrisk Speening
Formelteeken fan't Maat	$U$
Gratin- an Maatensüsteem Maat Dimensjoon SI-Süsteem V M·L2·I−1·T−3 CGS-Süsteem StatV M½·L½·T−1

Di elektrisk Speening es en Maat ön di Füsiik. Dit meet, hurfuul elektrisk Aarber (= Energii) nöörig es, dat en Leering fan en Elektroon of Ion ön en elektrisk Feld skööwen uur.

Dit Formelteeken U kumt fan latiinsk urgere (tii of sküüv). Ön't SI-süsteem uur di Speening me dit Maat Volt (V) eeđer Alessandro Volta biskrewen.

Hur dit fan kumt

Speening kumt ön di Natüür fan Riiwen, sa üs bi en Lait, hur forskelig Lucht töögenenachtler reft. Bi di Technik kumt Speening aaftinoch fan Induktsjoon. Bi en Baterii kumt di Speening fan en cheemisk Reaktsjoon.

Stroomnat en Speeningen

Fuar Hüüüsingern uur ön masi Lönen en Speening fan 220 of 230 V paraat stelt, ön üđer Lönen sen dit bluat 110 V. Gurter Mskiinen haa 380 V nöörig. Wan Maskiinen ön Gang sen, da sörigt di Speening fuar Stroom.

Speening x Stroom = Aarber. Diar hooger di Speening es, diar mener mut di Stroom wiis, dat di rocht Efekt of Aarber diarbi ütkumt.
Dit es nöörig tö weet aur di Stroom di Wāremk maaket, diar giar Kraft üs Wāremk forleesen. Diarom mut Kābel uk mal tjuk wiis, wan di Speening mal litj es.

Bistemingen

Di Speening uur bireeknet fan elektrisk Aarber (= energii) $W_{\mathrm {AB} }\,$ (üs Joule of Wattsekunden of Newtonmeeter) en di elektrisk Leering (Q) (üs Coulomb).

Üt

$W={\vec {F}}\cdot {\vec {s}}$ an ${\vec {F}}={\vec {E}}\cdot Q\,$

uur

$U_{\mathrm {AB} }={\frac {W_{\mathrm {AB} }}{Q}}$

$Q$ = elektrisk lääs; $F$ = krääft; $E$ = elektrisk fialmäächt; $s$ = wai; $W_{\mathrm {AB} }$ = werk faan't skebin

Speening en Stroom

Hurfuul Stroom $I$ bi en wes Sppening $U$ lapt, hinget fan di Weđerstant $R$ (üs Ohm) fan di Stroomföörer (of di Maskiin) of.

$U=R\cdot I\,$

Speening en Efekt

Di elektrisk Efekt $P$ (ün Watt) bireeknet em fan elektrisk Aarber $W$ per Tir $t$:

$P={\frac {W}{t}}\,$

Aur di Stroom $I$ höm eeđer elektrisk Leering $Q$ en Tir $t$ bireeknet, kumt em tö

$P=U\cdot I\,$

Luki uk diar

• Stroom - Stroomkraft - Energii

• Ferklaarang faan't späänang mä't "weedermodel" (sjiisk)