Zum Inhalt springen

Perioodisch tabäle

Faan Wikipedia
(Widjerfeerd faan Element)
Täkst aw mooringer frasch

perioodisch tabäle foon da chemische elemänte as en deerstaling foon da bekånde chemische elemänte, ordned eefter eläktronestruktör sü dåt foole chemische äinschape ham dör jü tabäle änre aw en räigelmääsie wise.

Jü perioodisch tabäle foon da elemänte

[Bewerke | Kweltekst bewerke]

Dåt füliende bil wist jü momäntan tabäle foon bekånde elemänte. Ark elemänt as aplasted eefter sin atoomtål än chemisch sümbool. Wan huum e wiser boowen en sümbol hålt, schucht huum e noome foon dåt elemänt än wan huum deeraw klikt, fäit huum di deerbai hiirende artiikel.

Jü perioodisch tabäle as en baispal foon en klassifikationssüsteem: Elemänte in jüseelwie split unti juseelwie perioodisch tabällegrupe – ålsü heerdeele dåtseelwie blai – heewe äänlike chemische äinschape.

Grupe 1 2
3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
Perioode
1 1
H

2
He
2 3
Li
4
Be


5
B
6
C
7
N
8
O
9
F
10
Ne
3 11
Na
12
Mg


13
Al
14
Si
15
P
16
S
17
Cl
18
Ar
4 19
K
20
Ca

21
Sc
22
Ti
23
V
24
Cr
25
Mn
26
Fe
27
Co
28
Ni
29
Cu
30
Zn
31
Ga
32
Ge
33
As
34
Se
35
Br
36
Kr
5 37
Rb
38
Sr

39
Y
40
Zr
41
Nb
42
Mo
43
Tc
44
Ru
45
Rh
46
Pd
47
Ag
48
Cd
49
In
50
Sn
51
Sb
52
Te
53
I
54
Xe
6 55
Cs
56
Ba
*
71
Lu
72
Hf
73
Ta
74
W
75
Re
76
Os
77
Ir
78
Pt
79
Au
80
Hg
81
Tl
82
Pb
83
Bi
84
Po
85
At
86
Rn
7 87
 Fr 
88
Ra
*
*
103
Lr
104
Rf
105
Db
106
Sg
107
Bh
108
Hs
109
Mt
110
Ds
111
Rg
112
Cn
113
Uut
114
Uuq
115
Uup
116
Uuh
117
Uus
118
Uuo

* Lanthanide 57
La
58
Ce
59
Pr
60
Nd
61
Pm
62
Sm
63
Eu
64
Gd
65
Tb
66
Dy
67
Ho
68
Er
69
Tm
70
Yb
** Aktinide 89
Ac
90
Th
91
Pa
92
U
93
Np
94
Pu
95
Am
96
Cm
97
Bk
98
Cf
99
Es
100
Fm
101
Md
102
No
Kemisch ra foon jü periodisch tabäle
Alkalimetale Jardalkalimetale Lanthanide Aktinide Ouergungsmetale
Swåke metale Metalloïde Ai-metale Halogeen Äädelgase

Atoomtåle önj rüüdj djüse aw elemente da ai natörlik aw e wråål forkaame.

Dmitry Mendeleyev 1897.

Eefter jurtkamst wus dåt süsteem betoocht suner waasen foon e baner bäg foon dåt atoom. Da elemänte san ordned eefter jare atoommase.

Di tjüsche Johann Wolfgang Döberreiner wus di jarste, di mårkd heet, dåt dan en woogeform önj da äinschape köm. Hi unerschåsde ‚tratåle‘ foon oueriinjstimende elemänte. Di änglönjer John Alexander Reina Newlands fün üt, dåt deer en råigelmääsihäid foon arke 8 elemänte bestöö, ouers da heewe ham ütlååked, wan hi sää, dåt huum dåt ferglike köö ma da oktaawe önj e musiik.

Aw e iinje heewe da tjüsche Lothar Meyer än di ruse Dmitry Mendeleyev 1879 jü jarst perioodisch tabäle publisiird. Deerbai heewe da for teluur än jood jü masenfüli amdraid. Deerdöör as e oueriinjstiming önj da äinschape ferbääderd. Eefter dåt apkaamen foon e woogenmechaanik as dütlik wörden, hü dåt köm. Dåt as ai tufäli, dåt da perioode foon jüdeer tabäle stime ma jü tål foon da eläktroone önj da schale foon atoome.

Kiik uk deer

[Bewerke | Kweltekst bewerke]
Diheer artiikel luanet det leesen.
Didiar artiikel as di 01. Mei 2014 uun det list faan gud artiikler, diar det leesen luane apnimen wurden. Uun uugenblak jaft at diar 73 faan.
Detdiar sidj as uun det saamlang faan gud listen apnimen wurden.
Detdiar sidj as di 14. April 2021 uun det saamlang faan gud listen of portaalen apnimen wurden. Uun uugenblak jaft at diar 9 faan.