Demokraatisk Republiik Kongo

Tekst üüb Fering

Det Demokraatisk Republiik Kongo [ˈkɔŋgo] (üüb Fraansöösk: République Démocratique du Congo; faan 1971 ap tu 1997 Zaire (üüb Fraansöösk: Zaïre; ufkurtet DR Kongo, Kongo (Kinshasa), Kongo-Kinshasa of de Kongo), as en republiik uun a maden faan Aafrika. Uun a nuurd leit det Madelaafrikoons Republiik, uun a nuurduast de Süüdsudaan, uun a uast lei Uganda, Ruanda, Burundi, Tansaniia, uun a süüduast leit Sambia, uun a süüdwaast Angoola, uun a waast de Atlantisk Ootseaan an at Republiik Kongo. At lun hee 71.884.000 lidj (2010)^[1]. At hoodsteed as Kinshasa.

Geografii

Geograafisk Laag

Det DRK as det naistgratst lun uun Aafrika.

At lun dialt grensen mä njüügen lunen. De lingst grens (2646 km) faan't lun wurt mä Angoola an det kurtst (221 km) mä Ruanda diald. Det dialt uk en 2332 km lung grens mä Sambia, en 1747 km lung mä det Madelaafrikoons Republiik, en 1229 km lung mä’t Republiik Kongo, en 877 km lung mä Uganda, en 714 km lung mä Süüdsudaan, en 479 km lung mä Tansaniia an en 236 km lung mä Burundi. A eeg as 37 km lung.

Berger

De huuchst berig uun det DR Kongo as de Stanley Berig, wat 5109 m huuch as. Öler huuch berger san de Emin Berg (4798 m) an de Mohi Berig (3480 m).

Det DR Kongo hee sööwen ialberger, wat bi of nai bi a grensen mä Uganda an Ruanda lei. Jo san faan a nuurd tu a süüd:

Tshibinda Berig (1460 m), wat ei aktiif as.
Sabyinyo Berig (3634 m), wat ütjgingen as.
Nyamuragira Berig (3058 m), wat aktiif as.
Visoke Berig (3711 m); a toop faan deheer ialberig leit uun Ruanda. Det letst ütjbreeg wiar uun 1957.
Mikeno Berig (4437 m), wat ei aktiif as.
Karisimbi Berig (4507 m); a toop faan deheer ialberig leit uk uun Ruanda. Hi as ei aktiif.
May-ya-moto Berig (950 m), wat ei aktiif as.

Struumer

De Kongo Struum leept troch at lun iin uun at Atlantik.

Steeden

Dön tjiin gratst steeden uun't lun san:

#

Steed

Lidj (2004)^[2]

Koord

1

Kinshasa

7.273.947

Kinshasa

2

1.283.380

3

Mbuji-Mayi

1.213.726

4

Kananga

720.362

5

Kisangani

682.599

6

Bukavu

471.789

7

Kolwezi

456.446

8

Likasi

367.219

9

Tshikapa

366.503

10

Kikwit

294.210

Indialing faan Ferwalting

Sant 2015 hee det DR Kongo ian steedprowins (Kinshasa) an 25 prowinsen (üüb Fraansöösk: Provinces, üüb Kongo: Bizunga).

#	Prowins	Grate (km²)	Lidj (2006)	Hoodsteed
17	Bas-Uele	148.331	1.093.845	Buta
21	Équateur	103.902	1.626.606	Mbandaka
26	Haut-Katanga	132.425	3.960.945	Lubumbashi
24	Haut-Lomami	108.204	2.540.127	Kamina
15	Haut-Uele	89.683	1.920.867	Isiro
14	Ituri	65.658	4.241.236	Bunia
6	Kasaï	95.631	3.199.891	Luebo
7	Kasaï-Central	60.958	2.976.806	Kananga
8	Kasaï-Oriental	9481	2.702.430	Mbuji-Mayi
1	Kinshasa	9965	12.071.000 (2016)	Kinshasa
2	Kongo-Central	53.920	5.575.000	Matadi
3	Kwango	89 974	1 994 036	Kenge
4	Kwilu	78.219	3.637.000	Kikwit
9	Lomami	56.426	2.048.839	Kabinda
25	Lualaba	121.308	1.677.288	Kolwezi
5	Mai-Ndombe	127.465	1.768.327	Inongo
11	Maniema	132.520	2.333.000	Kindu
19	Mongala	58.141	1.793.564	Lisala
13	Nord-Kivu	59.483	6.655.000	Goma
18	Nord-Ubangi	56.644	1.037.000	Gbadolite
10	Sankuru	104.331	1.007.000	Lusambo
12	Sud-Kivu	65.070	5.772.000	Bukavu
20	Sud-Ubangi	51.648	2.744.345	Gemena
23	Tanganyika	134.940	2.482.009	Kalemie
16	Tshopo	199.567	2.614.630	Kisangani
22	Tshuapa	132.957	1.316.855	Boende

Befölkring

Spriiken

Det amtelk spriik faan't lun as Fraansöösk.

Histoore

Faan 1885 ap tu 1908 wiar at lun üüs priwaat eegendoom faan a belgisk köning Leopold II. a Kongo-Freistoot. Uun 1908 wurd det en belgisk koloni. 30. Juni 1960 wurd at lun suwereen. Joseph Kasavubu wiar de iarst president.

Politiik

Det DR Kongo as en republiik. A president faan't lun sant 2019 as Félix Thisekedi.

Bütjenpolitiik

Det DR Kongo as lasmoot faan dön Feriand Natschuunen sant 20. September 1960.

Wiartskap

At weering faan't lun as de Kongo-Franc, wat faan det Sentraaalbeenk faan de Kongo ütjbroocht wurt.

Luke uk diar

Kongo (struum)

Kwelen

[1] www.citypopulation.de

[2] Democratic Republic of the Congo, citypopulation.de

[1]

[2]